Helium

Bart Moeyaert en Poëzie. Beiden zijn te lang op dit bieblog afwezig geweest. Vandaag heb ik dus wat achterstand in te halen. Heb ik serieus nog geen aandacht besteed aan zijn laatste bundel Helium? Pijnlijk, want hij is alweer twee jaar geleden verschenen en hij is me dierbaar. Oké, ik maak het goed.

De jongen, de mol, de vos en het paard

 

Wat schrijf je over een boek dat eigenlijk geen verhaal bevat, maar wel al weken in de top 10 van best verkochte boeken staat en dat genomineerd was voor Beste Spirituele Boek 2021? Wat schrijf je over een boek dat je aan de ene kant in een uurtje uithebt, maar aan de andere kant je hele leven blijft lezen? Wat schrijf je over een boek dat eerst opvalt door z'n dromerige illustraties en daarna pas door z'n poëtische teksten? Nou, dan laat je dus die beelden het verhaal vertellen.

Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt

Deze jongste dichtbundel van Edward van de Vendel - geïllustreerd door Martijn van der Linden - valt onder de categorie praktische poëzie. De ondertitel zegt het eigenlijk al: Gedichten waar je wat aan hebt. En het mooiste is, dat deze bundel nu terecht bekroond is met een Zilveren Griffel én een Zilveren Penseel. Een Gouden Duo dus!

Taal zonder mij

Een boek dat ik eindeloos kan lezen: Taal zonder mij. Alleen al de titel vind ik geheimzinnig, poëtisch. Natuurlijk poëtisch, want het is een citaat van Herman de Coninck, die niet dit boek schreef, maar over wie het wel gaat.

Zijn weduwe, Kristien Hemmerechts, spiegelt over haar leven met Herman, zijn poëzie, zijn persoon. Zij is in dit boek ook poëtisch; en zeer eerlijk over hem, over haar, over hen. Zeker ook onderkoeld grappig, net als Herman dat kon zijn in zijn gedichten en zijn proza. Zoals veel van zijn gedichten mij raken, raakt ook dit boek. Het is haar boek geworden, én dat van hem.

Paterson

Soms kom je tussen alle filmische hoogstandjes vol drukdoenerij ineens in een heerlijke verstilling tegen. Paterson is voor mij zo'n film. Om eerlijk te zijn, er gebeurt niks, maar je verveelt je geen moment. Regisseur Jim Jarmusch laat hier zien dat in een voortkabbelend leven juist de schoonheid van het onopvallende gaat opvallen. Je moet het alleen wel willen zien.

De veertig van Heytze: van Achterberg tot Wigman

Poëziebloemlezingen zijn er vele, met als ingang een thema bv. Familie duurt een mensenleven lang, De zee, de zee, of De 100 leukste dierengedichten. Van de VSB was er tot voor kort de reeks : ‘De beste gedichten van’ en dan een jaartal, zodat je snel een overzicht kon krijgen van toonaangevende poëzie die het vorig jaar was uitgekomen.

Geen thematische keuze in De veertig van Heytze. Het is gewoon een heerlijk klein boekje met veertig gedichten en daarnaast veertig kleine reflecties daarover. Mooi om elke dag zo’n duo te lezen.

Een : twee levens, twee zussen één keuze

Op zoek naar de betere jeugdboeken voor m'n vakantie liet ik me inspireren door de genomineerden voor de jaarlijkse Dioraphte Literatour Prijs. Vijf Nederlandse en vijf vertaalde boeken voor 15-18 jarigen. Wat een feest! Begin september kan er gestemd worden en 15 september wordt de winnaar bekend gemaakt. Nou, als ze allemaal zo mooi zijn als m'n eerste vangst, dan wordt dat nog een spannende wedstrijd. Ik las Een : twee levens, twee zussen, één keuze van Sarah Crossan. Een boek waar je onvoorwaardelijk van gaat houden, evenals van de hoofdpersonen. Een boek in korte poëtische zinnen. En dat ziet er ongeveer zo uit...

Gedichten voor gelukkige mensen

Het is weer mijn beurt om te bloggen voor de bieb en ik zit even op een leeg spoor. Ik speur m'n geheugen af naar iets moois waar ik nog niet over geschreven heb. Het blijft leeg. Is er dan nergens een haakje? Ach ja natuurlijk, we zitten midden in de Poëzieweek van Nederland en Vlaanderen. Tijd dus voor een dichtbundel. En verhip, ik ontdek dat ik zelfs een Bart Moeyaert in de kast heb staan waar ik nog niet over heb geblogd. Foei! Tijd om dat goed te maken dus.

Het mechaniek van de ontroering

Een schilderij, een dichtregel, een enkel melodietje: ze kunnen je hart openen. Waarom en op welk moment springt het slot van de ontroering ineens open? Dit is wat Kopland onderzoekt in zijn bundel essays Het mechaniek van de ontroering.

Gedichten die vrouwen aan het huilen maken

Tja, elke bloemlezing moet natuurlijk een soort thema hebben. Want hoe selecteer je verhalen of gedichten als je geen criterium hebt? Isa Hoes kan zelf tot tranen toe geroerd zijn door woorden. En kennelijk dacht ze dat er meer mensen die kwetsbaarheid wel wilden tonen. Een mooie aanleiding dus voor de bundel Gedichten die vrouwen aan het huilen maken.

Domweg gelukkig, in de Dapperstraat

"Toen ik vijftien jaar was sneed ik liever weekdieren of planten open dan de poëzie van De Génestet of het vers van Rosalie of Virginie Loveling waarin "een schuifken" een laatje betekent."
Zo begint de inleiding van de gedichtenverzamelbundel Domweg gelukkig, in de Dapperstraat. Nou, ik heb geen zwak voor weekdieren, maar wat betreft de poëzie is het wel ongeveer hetzelfde gesteld. Tijd dus voor een opvoedend verjaardagscadeau, dacht een vriend van mij kort geleden.

's Middags zwem ik in de Noordzee - Wim Brands

Wim Brands prijst alweer vele jaren als interviewer bij het VPRO televisieprogramma Boeken op onvermoeibare wijze de Nederlandse literatuur aan. Maar wist je dat Wim Brands zelf ook een aantal dichtbundels gepubliceerd heeft?
Bij het zoeken naar poëzie boeken voor mijn persoonlijke aanraders in het kader van onze biebactie Met de bieb de zomer in vond ik zijn bundel met de intrigerende titel 's Middags zwem ik in de Noordzee.

Waanzin in de poëzie

Rondom de Boekenweek staat het Bieblog in het teken van Waanzin. Onze bloggers schrijven deze maand over hun favoriete ‘waanzinnige’ film, boek of muziek. In deze blog schrijft Miriam Janssen over drie dichters met hun eigen persoonlijke waanzin.

In deze kleine hel
van denken en tegen
de binnenkant van
mijn schedel vliegen

Waanzin in de poëzie: Hans Andreus, Ingrid Jonker en Daniël Billiet.

Jij en ik en alle andere kinderen

En dan is het aan mij om dit blogjaar af te sluiten. We hadden op deze plek al een jubileum en een wedstrijd. Er kwamen verschillende jaarlijstjes voorbij. Hoe knal je dan nog een beetje opvallend het jaar uit en in? Ik heb even geen toepasselijke nieuwjaarsfilm of een gezellig goedvoornemensboek paraat. Dus ik kies voor m'n eigen liefde. Wat mij betreft is het laatste woord van dit jaar aan de schrijver die in 2013 zelf ook een bijzonder jubileum in de agenda had staan had. En die dat samen met z'n lezers vierde door een vuistdikke bundel uit te brengen. Of, zoals recensenten schreven: een monumentaal boek.

Natalie Merchant

Heerlijk vind ik dat: goeie muziektips krijgen waardoor het complete oeuvre van een artiest zich aan je presenteert. Een vriendin liet me onlangs kennis maken met Natalie Merchant. En ik ben verkocht.

Merchant begon in 1981 bij de succesvolle band 10,000 Maniacs waar ze de oorspronkelijke leadzangeres verving. Deze band, vernoemd naar de horrorfilm Two Thousand Maniacs, ontwikkelde zich, evenals "grote broer" R.E.M., tot een maatschappelijk betrokken college rock band. Deze betrokkenheid bij een groot aantal maatschappelijke organisaties (zoals Amnesty International) loopt als een rode draad door de carrière van Merchant. In 1993 verruilt ze de band voor een solocarrière. Haar debuutalbum Tigerlily (1995) is een groot succes. Haar tweede solo-album volgt in 1998. Ophelia bevat 12 nummers die alle zijn opgenomen in de vorm van workshops, uitgaande van verschillende karakters, waaronder "Ophelia" van Shakespeare. Deze karakters worden door Natalie Merchant zelf vertolkt in een korte film die ook de titel Ophelia draagt. Kind & Generous is in 1998 één van de meest gedraaide singles op de adult rock radiozenders in de Verenigde Staten. Ook singles Break Your Heart en Life Is Sweet krijgen veel airplay.
Na een wereldtour en een live album (1999) volgt in 2001 het album Motherland, dat opnieuw erg succesvol is. Het album is opgedragen aan de slachtoffers van 11 september 2001.
In 2003 brengt Merchant The House Carpenter's Daughter uit, een album dat qua stijl afwijkt van de voorgaande drie albums. Het album is het resultaat van Merchants langgekoesterde wens om een album met alleen maar traditionele folkmuziek te maken. In Nederland staat het album wekenlang in de top 10 van best verkochte albums bij "alternatieve" cd-zaken.
Na dit album wordt het even stiller rondom de zangeres. Ze bevalt van een dochter in 2003, en in 2005 wordt het 'best of'-album Retrospective uitgebracht. De deluxe versie met een extra disc, gevuld met zeldzame opnames, groeit uit tot een collector's item onder fans.
In 2010 doorbrak Merchant de stilte met het album Leave Your Sleep. (Wikipedia)

"Stuk voor stuk zijn het door haar op muziek gezette gedichten over de kindertijd, veelal geschreven door zowel beroemde als obscure Britten uit het Victoriaanse tijdperk en Amerikanen uit het begin en het midden van de twintigste eeuw. Liefst honderddertig muzikanten van diverse pluimage kwamen er te pas aan de
uitvoering van dit zeldzaam eclectische magnum opus. Saillant genoeg was Merchant eigenlijk helemaal niet zo’n poëzieliefhebster. Gretig lezen deed ze wel, maar vooral om zich informeren. En wilde ze ter afwisseling iets puur voor haar plezier, dan sloeg ze bij voorkeur een lekker dikke roman open. “Wanneer je bekendstaat als de Emily Dickinson van de popmuziek, ziet men je al gauw in een wei onder een boom zitten met de neus in een gedichtenbundel,”  zegt Merchant zonder een spoor van ironie. “Mijn verhouding tot poëzie was in zekere zin gefrustreerd tot ik een jaar of zeven voor zijn dood Allen Ginsberg leerde kennen. Hij huldigde het principe dat je een gedicht altijd hardop moet lezen. Op zich valt daar natuurlijk sowieso veel voor te zeggen, want in vroeger tijden bestond tenslotte de orale traditie van de epische dichtkunst, net zoals er eeuwenlang sprake was van een hechte band tussen poëzie en muziek.”

Natalie Merchant startte het werk aan Leave Your Sleep met het systematisch doornemen van het rijtje bloemlezingen in haar eigen boekenkast. Wist een dichter haar te bekoren, dan leende of bestelde ze het complete oeuvre. “Tot mijn grote spijt bleek praktisch alle poëzie vanaf het midden van de twintigste eeuw niet geschikt om redenen van structuur, metrum, rijmschema en dergelijke zaken, want de originele tekst moest immers zo goed als onaangetast blijven. Bij vijftig liedjes besloot ik er tegen wil en dank  een punt achter te zetten, terwijl ik op aanraden van mijn platenfirma het plan voor een trilogie liet varen.” (Popstukken)

Een bijzondere plaat dus, die zeker de moeite van het beluisteren waard is. Net zoals de rest van de discografie eigenlijk. Waarmee ik jullie graag deelgenoot maak van mijn enthousiasme, dat moge duidelijk zijn....


Reserveer 'Selections form Leave Your Sleep' in onze catalogus
Meer van Natalie Merchant in onze catalogus

Hoe angst klinkt

Ik kende Hans Hagen eerlijk gezegd alleen van z'n heerlijke kindergedichten en de mooie verhaaltjes. En ik kende hem als de man van Monique, die ook zulke mooie boekjes en versjes schrijft. Maar met Hoe angst klinkt - een 'dichtbundel voor jongeren' - verrast hij me. Een aangename verrassing. Op hun website wordt het boekje beschreven als...

Een bundel krachtige gedichten. Over alleen zijn, iemand aan willen raken, verliefd zijn, de dood van een leeftijdgenoot, de lichtheid van een sneeuwvlok, en over het weten hoe angst klinkt. Gevoelig, speels, en vaak ook grappig.

En daarmee is alles wel gezegd. Hans neemt me mee langs herkenbare momenten, van eenzaamheid op de middelbare school, van de liefde, van het dierenrijk, van afscheid nemen.

Maar vooral neemt hij me mee op het ritme en de schoonheid van onze taal.
Tja, en dan ben ik verkocht. Bedankt, Hans.


vers

bloemen zijn aardig
woorden zeggen meer
die blijven vers
bij elke oogopslag
geen water elke keer
geen vaas afwassen
geen afval meer
een bosje goeie zinnen
woorden om te minnen
taal verbindt ons zeer


Reserveer nu in onze catalogus.

De gelukkige schizo - Gerrit Komrij

Poëzie is de moeder en bron van alles aldus Gerrit Komrij, die donderdag 5 juli op 68 jarige leeftijd overleed.

In 2005 maakten Jan Louter en Onno Blom in 2005 over de schrijver en dichter de documentaire Een gelukkige schizo.
Wie is Gerrit Komrij? Lastige vraag. Toch zochten documentairemakers Jan Louter en Onno Blom een antwoord, dus ontmoetten zij de schrijver / dichter in zijn eigen universum, om de literaire duizendpoot te doorgronden die als geen ander de verschillende genres uit de literatuur beheerst.
Een sprekend oeuvre waarin de man Gerrit Komrij zichzelf niettemin verhult, verschuilt en met tintelende spot tegenspreekt.
Een hagelwitte villa in Vila Pouca de Beira, een niemandsdorp in een uitloper van de Serra da Estrela. Daar, op de plek waar Komrij woont met zijn vriend en levensgezel Charles Hofman, volgden de filmmakers de dichter bij het schrijven van een nieuwe dichtbundel, gedurende zijn mijmeringen in zijn immense bibliotheek en tijdens het alledaagse leven in het Portugese dorp.

Je ziet in deze documentaire niet alleen de literaire rouwdouwer maar laat Komrij ook de melancholieke kant van zichzelf zien. En waarin hij van zichzelf zegt dat hij zich alleen thuis zal voelen “tussen zes planken”.  Komrij voelde zich eeuwig en altijd een buitenstaande. 'Ik weet niet wat links of rechts is. Ik voel me niet vervreemd of verscheurd. Ik aanvaard de versplintering van de wereldbeelden als een godsgeschenk. Ik ben de eerste gelukkige schizo', aldus de schrijver in de film.
Maandagavond 9 juli is de documentaire te zien, vanaf 20.25 uur op Nederland 2.
Volgens NRC-boekenredacteur Arjen Fortuin "verlaat Gerrit Komrij het literaire leven niet alleen als gelauwerd essayist, dichter en romanschrijver – maar ook als de belangrijkste bloemlezer van zijn generatie”.
Huub van der Lubbe vertelde in 2008 tijdens zijn optreden in de bibliotheek "dat in de dikke Komrij staan tot de aangename dingen hoort". Ook van de huidige stadsdichter van Hengelo, John Heymans, zijn meerdere gedichten opgenomen in “De dikke van Komrij”. En beiden voelden zich apetrots en vereerd.

Vrijdag 6 juli schreef de huidige dichter des Vaderlands Ramsey Nasr naar aanleiding van het overlijden van Gerrit Komrij een gedicht voor Gerrit.

Voor Gerrit
Ze zeiden dat je milder was geworden.
Hij is versoepeld de laatste tijd
verdomd, en schopt niet meer als vroeger.
Ik ken je weinig langer dan vandaag
kwam voor je vijandschap te laat
maar lieve Gerrit, nu je dan voorgoed
bedaard in je gedichten woont
de resten uitgezaaid tussen planken
nu je zonder stem, zonder koperen stem
nu je navelloos, nergens je stem –
kom dan dichter, met je tedere afstand
grijp je vast en vertak, geef ons hier
voor de laatste ondergrondse keer
je donkere kus van de poëzie.
Als ik ooit in dit leven wortelschiet
zal het door jou zijn. Alleen op papier
vinden de vogels reservenesten
bouwen de mensen zichzelf een land.
Ik wilde vandaag een reservedood bouwen
mijn dikke, dunne, zieke Komrij
om enkel de dood in op te vouwen.

Reserveer hier Een gelukkige schizo in onze catalogus

Zwart als kaviaar - Menno Wigman

Vele gedichten zijn geschreven over dichterschap en schrijven, maar het gedicht Misverstand van Menno Wigman vind ik nog steeds erg mooi. In heldere en strakke taal. Heb je geen universiteit voor nodig om te begrijpen.
Maar nog veel mooier..…. hij komt naar de Art Brute Biënnale voor een optreden. Samen met mijn grote favoriet Gijs ter Haar, de Hengelose stadsdichter Reinier de Rooie en Robin Bleeker. Driemaal raden waar ik zondag 13 mei om 14.00 uur ben….


Misverstand
Dit wordt een droef gedicht. Ik weet niet goed
Waarom ik dit geheim ophoest, maar sinds een maand
of drie geloof ik meer en meer dat poëzie
Geen vorm van naastenliefde is. Eerder een ziekte
Die je met een handvol hopeloze idioten deelt,
Een uitgekookte klacht die anderen vooral verveelt,
En ’s nachts – een heelkunst is het niet
De kamer blijft een kamer, het bed een bed.
Mijn leven is door poezie verpest en ook

Al wist ik vroeger beter, ik verbeeld me niets
Wanneer ik met dit hoopje drukwerk vierenzestig
Lezers kwel, of erger nog, twee bomen vel.
Uit: Zwart als kaviaar (2001)


De titel van de bundel Zwart als kaviaar is ontleend aan de slotregel van het gedicht Jeunesse dorée uit Wigmans debuutbundel ’s Zomers stinken alle steden. Het motto van dit boek luidt: I cried for madder Music and for stronger wine, een dichtregel van de decadente Engelse dichter Ernest Dowson

Reserveer Zwart als kaviaar in onze catalogus

Vlees is het mooiste

Toen ik in een Antwerpse boekhandel op zoek was naar boeken van m'n favoriete Antwerpse schrijver kwam ik deze dikke pil tegen: Vlees is het mooiste. De eerste verbazing - want zo'n groot en dik boek ben ik niet gewend van Bart Moeyaert - werd gelijk verstilling toen ik het doorbladerde. Ik stond oog in oog met nietsverhullende naaktfotografie van hele gewone mensen in hun eigen woonomgeving. Wat was dit voor boek?

Wel, dit is een bloemlezing vol mooie gedichten over het lichaam, geboorte, opgroeien, seksualiteit en ouder worden. Uitgekozen en bij elkaar geplaatst door Bart Moeyaert. En voorzien van bijzondere portretten van de Vlaamse fotografe Elisabeth Broekaert. (blader vooral even door de series van haar drie boeken)

Moeyaert beschrijft in het voorwoord hoe hij kennismaakte met Elisabeth en haar fotografie. Hoe hij zag dat zij op dezelfde manier de mensheid bekeek als hij. "We registreerden. We ontdeden de wereld van haar franjes, maar we waren niet blind voor esthetiek." En hoe hij bij alle foto's gedichten zag. Want gedichten verhullen en onthullen, net als de foto's deden.

En dan schrijft hij over zijn kennismaking met deze blootfoto's precies dat wat mij ook overkwam, daar in die boekhandel: "[...] ik had met de foto's allang gedaan wat ieder mens in mijn plaats zou doen, omdat we nu eenmaal zo in elkaar zitten.Ik had bloot bekeken, vergeleken, beoordeeld. Bij mijn eerste indruk had ik tweederangs gedachten."

Het boek staat prominent en frontaal geplaatst in m'n boekenkast. Dat trekt de aandacht en ik vind het altijd mooi om te zien hoe mensen hierop reageren. Want na een eerste blik wordt het vaak snel teruggezet, soms met een opgetrokken wenkbrauw of een achteloze opmerking. Tja, soms moet je gewoon net iets langer kijken om ergens de schoonheid van te zien. Anderen durven het niet eens op te pakken. En de gedichten? Oh, die zijn ook heel mooi, schieten door alle stijlen en tijden heen. Net als de interieurs eigenlijk, die door het opvallende bloot wat naar de achtergrond verdwijnen. Maar jee, wat zijn die fascinerend!

Reserveer in onze catalogus.

Verzamel de liefde

Net als jeugdliteratuur is er nog te weinig poëzie op ons bieblog. Tja, een mooie dichtbundel leest misschien niet als een pageturner, maar kan je wel met heel weinig woorden heel diep raken. En dan leg je hem gewoon weer even weg, voor een volgende prik in je ziel.

De dichter die dat altijd weer bij mij voor elkaar krijgt is Bart Moeyaert. Daarmee verval ik misschien in herhaling wat betreft mijn liefde voor zijn woorden, maar ja, moet 'ie maar niet zo mooi schrijven!

Zijn bundel Verzamel de liefde bevat kleine pareltjes over liefde, verliefdheid, verlaten en verlaten worden. Als je ooit een gedicht zoekt voor je geliefde, moet je echt daar eens in snuffelen. Dat wat jij zo graag wilt zeggen, maar waar je de woorden niet voor vindt, staat er zeker tussen. Voor die momenten waarop de liefde mooi en jong is, waarop de vlam langzaam dooft of er ineens geslagen wordt met deuren, en voor die momenten waarop de gedachte aan de ander te verliezen je bij je strot grijpt.


Kwijt
Zo kwijt als dood
mag je niet gaan.
Hoe ruim ik op,
als ik niet eens
kan bellen, vragen
of je onze foto nog wel wil?
Dan blijft het eeuwig stil
in huis en ben je
niet eens weg, maar dood.
Nee, als ik je verlies,
dan hoop ik dat ik
op mijn zakken sla,
een poosje zoek
en dan ineens bedenk
dat jij allang
gevonden bent
door wie je liever ziet.
Dan zal ik kunnen rusten.
Anders niet.

Voor de liefhebber: hier hoor je hoe Moeyaert dit gedicht voordraagt.


Reserveer nu in onze catalogus.