Rivieren door Martin Michael Driessen

Zelden wint een verhalenbundel de ECI (nu BookSpot) Literatuurprijs, maar de bundel Rivieren van Martin Michael Driessen slaagde daar in 2016 wel in. Het is het water dat de drie verhalen verbindt, maar toch is de bundel zeer divers.

De schrijver is naast schrijver ook toneelregisseur en dat merk je: hij heeft een uitstekend, subtiel gevoel voor drama. Daarnaast bespeelt hij het register van de taal zo vaardig, dat stijl en sfeer prachtig verschillen per verhaal. De verhalen ademen alle drie melancholie, en een zekere zwaarte; maar deze maakt het lezen niet zwaar, de stijl is vloeiend en helder.

Taal zonder mij

Een boek dat ik eindeloos kan lezen: Taal zonder mij. Alleen al de titel vind ik geheimzinnig, poëtisch. Natuurlijk poëtisch, want het is een citaat van Herman de Coninck, die niet dit boek schreef, maar over wie het wel gaat.

Zijn weduwe, Kristien Hemmerechts, spiegelt over haar leven met Herman, zijn poëzie, zijn persoon. Zij is in dit boek ook poëtisch; en zeer eerlijk over hem, over haar, over hen. Zeker ook onderkoeld grappig, net als Herman dat kon zijn in zijn gedichten en zijn proza. Zoals veel van zijn gedichten mij raken, raakt ook dit boek. Het is haar boek geworden, én dat van hem.

Alles komt goed: over Wim Brands

‘Iedereen kende Wim, Wim kende iedereen- maar niemand helemaal’. ‘Alles komt goed!´ Wim riep het vaak, op het moment dat hij wegfietste. Hoe het zou goedkomen, ‘zou hij je later wel eens uitleggen’. Kenmerkende woorden, door veel van de schrijvers in deze bundel geciteerd. De eerste alinea van de inleiding eindigt met de wrange zin dat ‘Wim Brands zichzelf op 4 april 2016 ten lange leste weersprak.’ Het kwam niet goed.

In deze bundel met bijdragen van vrienden en collega’s blikken zij, een jaar na zijn ‘zelfgekozen dood’ terug op hun contact met hem, hun herinneringen, op zijn werk als interviewer en dichter. Het boekje schetst een beeld van Wim Brands, met zijn tegenstrijdigheden, eigenaardigheden en talenten.

De veertig van Heytze: van Achterberg tot Wigman

Poëziebloemlezingen zijn er vele, met als ingang een thema bv. Familie duurt een mensenleven lang, De zee, de zee, of De 100 leukste dierengedichten. Van de VSB was er tot voor kort de reeks : ‘De beste gedichten van’ en dan een jaartal, zodat je snel een overzicht kon krijgen van toonaangevende poëzie die het vorig jaar was uitgekomen.

Geen thematische keuze in De veertig van Heytze. Het is gewoon een heerlijk klein boekje met veertig gedichten en daarnaast veertig kleine reflecties daarover. Mooi om elke dag zo’n duo te lezen.

Ik heb de tijd: een handleiding in tijdsurfen

Alleen al om de titel was nieuwsgierig naar dit boek. Ik heb nooit (nou ja, zelden) de tijd - maar zou dat wel graag willen! Ik ga er maar van uit dat ik niet de enige ben die worstelt met tijd, te volle agenda, te veel willen. En die wel wéét hoe het anders zou moeten, maar dat toch niet toepast.

Op bol.com zag ik de voorplaat: een mannetje met de handen in de zij op een surfplank, die over zeer woeste golven gaat. Zou dat nou tijdsurfen zijn?

Zo mooi anders: een gedichtenprentenboek

De woorden ‘zo mooi anders’ zijn de titel van het hele gedichtenprentenboek van Lemniscaat (2015). Ze komen uit een liefdesgedicht van Hans Andreus. Het grote, dunne, kleurrijke boek valt er, midden in het boek, bij open.

Op twee groenblauwe, krijtachtige bloemen heeft Mies van Hout twee rode, rupsachtige, vierkante diertjes geschilderd met grote witte voelsprieten. Het ene rupsje heeft de ogen gesloten, bij het andere zijn ze wijd open. Wie van beide zou de liefdevolle tekst uitspreken, die begint met ‘Zie je, ik hou van je’?

Pogingen iets van het leven te maken: het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 1/4 jaar

Tot mijn verrassing had nog niemand uit dit fel lezende team een recensie geschreven over ‘het geheime dagboek van Hendrik Groen.’ Mijn eigen twijfel om dit boek te bespreken verdween, toen ik deze week de berichten in de krant las over een serviceflat (de Vondelflat) in Groningen, waar de bewoners verplicht zijn de maaltijden te eten die in het servicepakket zitten. Nu de eigen cateraar is vervangen door een verre keten, vinden veel ouderen de maaltijden ‘niet meer te eten.’ Een flinke groep van hen heeft eigen catering laten aanrukken. Zij worden door de directie nu gedreigd met een boete van maar liefst € 500 per ‘geweigerde maaltijd.’ Staatssecretaris van Rijn is er op afgestuurd.

Honderd uur nacht

Honderd uur nacht van Anna Woltz is geschreven voor lezers vanaf twaalf jaar. Die groep zal de schrijfster beslist aanspreken, door haar humoristische, laconieke schrijfstijl; door de levende, geloofwaardige personages, en door de heerlijke vaart. Maar ook voor mij als volwassene is het een boek dat ik graag en twee keer achter elkaar heb gelezen: proevend van de rake taal, benieuwd naar het vervolg en hardop grinnikend om de rake observaties en uitdrukkingen. De ‘100 uur nacht’ slaat op een paar dagen en nachten waarin te New York tijdens de orkaan Sandy (die de schrijfster zelf heeft meegemaakt) in een deel van de stad alle elektriciteit uitviel.

De Zen van het leven

Jos Stollman, de schrijver van het toegankelijke en praktische boek De Zen van het leven, studeerde sterrenkunde en werkt als docent wiskunde en algemene natuurwetenschappen. Daarnaast is hij al jaren actief als zenleraar in Noord Limburg. Hij schreef ook Zenmeester Jezus, waarin hij laat zien hoe je teksten van Jezus (die uit het Thomas Evangelie) kan verbinden met de levenswijze van een boeddhist.

Als ik geen tijd of energie heb om echt een boeddhistisch boek te bestuderen, grijp ik vaak naar dit boek. In de loop der jaren herlees ik de stukjes, en steeds weer inspireren ze.

Het mechaniek van de ontroering

Een schilderij, een dichtregel, een enkel melodietje: ze kunnen je hart openen. Waarom en op welk moment springt het slot van de ontroering ineens open? Dit is wat Kopland onderzoekt in zijn bundel essays Het mechaniek van de ontroering.

Judas

350 pagina’s die zich afspelen rondom één plek in Jeruzalem. Er gebeurt weinig in Judas, de tijd lijkt stil te staan, zoals de natuur ook stilstaat in de grauwe Jeruzalemse wintermaanden. Er zijn veel lange stukken monoloog, beschouwingen. Kortom, waarom zou je deze roman gaan lezen? Het antwoord is, dat Amos Oz de auteur is: wat kan die man schrijven!

‘Over alles lag de stilte van een koude winteravond. Het was geen stilte van de transparante soort, die je toeriep er ook bij te komen, maar een onverschillige, oeroude stilte, een stilte die met haar rug naar je toe lag ’. Als ik dat lees, wil ik meer!

Hoe ik per ongeluk een boek schreef

Een hoofdpersoon die per ongeluk een boek schrijft, is dat wel geloofwaardig? Dat is het wel in het jeugdboek Hoe ik per ongeluk een boek schreef. De hoofdpersoon Katinka is dertien. Haar moeder is overleden toen ze drie was. Katinka weet dat wel, maar voelt het niet echt. Tot het moment dat er dingen gebeuren die het verleden terughalen. De komst van een nieuwe geliefde bij haar vader is de trigger. Doordat ze gaat schrijven, wordt Katinka zich hiervan meer bewust. De tweede verhaallijn is nl. die van Katinka die leert schrijven. Zij schrijft dit hele verhaal zelf op, althans: dat leert ze gaandeweg. En aan het eind van het verhaal blijken al die stukjes samen… per ongeluk een boek te zijn!?

Mijn zus woont op de schoorsteenmantel

‘Mijn zus Rose woont op de schoorsteenmantel. Nou ja, stukjes van haar dan. Drie vingers, haar rechter elleboog en haar knieschijf liggen begraven op een begraafplaats in Londen. Mijn ouders kregen erge ruzie toen de politie delen van haar had gevonden. Mam wilde een graf waar ze naar toe kon. Pap wilde een crematie en de as in zee strooien.’

Dit begin tekent de sfeer van het boek Mijn zus woont op de schoorsteenmantel van Annabel Pitcher: over dramatische en gruwelijke zaken wordt verteld in humoristisch, nuchter proza.

Joe en ik

Zo opent het boek: ‘Tok. Dat appte pa me. Drie letters. Tok. Het water liep me meteen in de mond’. En dan komt de scène waarin vader en zoon samen in de cafetaria kip van het spit zitten te eten. Zo smeuïg dat zelfs ik als vegetariër er zin in krijg.

Joe is de vader van Woelie, een jongen van 16 die in de loop van het verhaal 17 wordt. Hij is bang voor eigenlijk alles van de buitenwereld. Het boek Joe en ik gaat over hem en zijn vader. Omdat Joe terminaal is, gaan ze samen op reis, ondanks de fobie van Woelie (een soort uitgebreide pleinvrees).

Stilzitten als een kikker: mindfulness voor kinderen (5-12 jaar) en hun ouders

`De aanknop doet het, maar waar zit de pauzeknop`. Net als volwassenen, hebben kinderen het vaak (te) druk, en worden er hoge (volwassen) eisen aan hen gesteld. Ze kunnen niet slapen, piekeren, zijn snel afgeleid en onrustig. ‘Ik kan vaak niet slapen omdat ik maar blijf denken aan al die dingen die ik misschien niet goed heb gedaan. Ik schaam me vaak en dan ga ik daar weer over denken.’ De mindfulnesstraining in Stilzitten als een kikker kan kinderen helpen om fysiek en geestelijk tot rust te komen.

Waanzin in de poëzie

Rondom de Boekenweek staat het Bieblog in het teken van Waanzin. Onze bloggers schrijven deze maand over hun favoriete ‘waanzinnige’ film, boek of muziek. In deze blog schrijft Miriam Janssen over drie dichters met hun eigen persoonlijke waanzin.

In deze kleine hel
van denken en tegen
de binnenkant van
mijn schedel vliegen

Waanzin in de poëzie: Hans Andreus, Ingrid Jonker en Daniël Billiet.

Weg der Geesten

Rondom de Boekenweek staat het Bieblog in het teken van Waanzin. In de maand maart schrijven onze bloggers over waanzin in boeken, films en muziek. Dit keer schrijft Miriam Janssen over de waanzin van de oorlog.

…Trompetten krijsen diep in je hart. En alle nachten branden…: uit een gedicht van Alfred Lichtenstein over de Eerste Wereldoorlog. Dat deze oorlog de waanzin ten top was, is genoegzaam bekend. Maar dat de oorlog zelf, behalve veel doden en verminkingen, veel waanzin tot gevolg had, is een minder belicht aspect. In Weg der geesten van Pat Barker kom je dichtbij de psychologie van de oorlog en haar waanzin.

De jongen die zijn vader zocht

Alfie, zoon van Georgie en Margie Summerfield, wordt vijf jaar op de dag dat de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, en de dreiging hangt al een tijd in de lucht. Omdat vanwege de oorlog iedereen het feestje afzegt, blijft Margie zitten met teveel eten. ‘Ik kan het wel opeten’, zei Alfie die graag behulpzaam was. ‘Ha’, zei Margie, ’dat geloof ik graag. Jij bent een bodemloze put, Alfie Summerfield. Ik snap niet waar je het allemaal laat. Eerlijk waar niet.’ Georgie: ‘Hoe oud word je nou, zevenentwintig?’ ’Ik ben vijf’, zei Alfie. ‘O, vijf. Juist. Het lijkt wel of je hier al veel langer rondloopt’.

Dit is het begin van De jongen die zijn vader zocht van John Boyle.

De honderd beste gedichten van de Eerste Wereldoorlog

Toch komt de oorlog. Te lang al was er vrede.
Dan is de pret voorbij. Trompetten krijsen
diep in je hart. En alle nachten branden.

Aldus het begin van het eerste gedicht, van Alfred Lichtenstein, in de bloemlezing ‘De honderd beste gedichten van de Eerste Wereldoorlog’.  Dichters als Sassoon, Rilke, Tagore, Yeats, Horowitz, Carek, meer dan vijfentwintig nationaliteiten, bewonen deze bewogen bundeling. Triomfkreten, bespiegeling, woede en spot,  je vindt hier de hele caleidoscoop aan gevoelens die De Groote Oorlog opriep. De gedichten zijn verzameld, geselecteerd en ingedeeld door Geert Buelens, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Utrecht.

Het geheim van de schrijver - Renate Dorrestein

 ‘Alles wat opkomt in het hoofd van de schrijver, kan werkelijkheid worden- mits hij weet wat hij doet….Zo ben ik ooit begonnen: door het schrijven van fictie wilde ik mij bevrijden uit de ketenen van het alledaagse….’, aldus een paar fragmenten uit de inleiding van ‘Het geheim van de schrijver’ van Renate Dorrestein.
In dit boek geeft Dorrestein een deskundige en geestige doorkijk achter de schermen van het fictie schrijven. De technische aspecten en de eigen ervaringen weet zij kunstig en los door elkaar  te weven. Volgens de achterflap is het  een handboek voor beginnende prozaschrijvers, maar het is even goed een handboek voor gevorderde fictieschrijvers; én een boek voor wie beter verhalen wil lezen.