De 10 beste historische boeken van 2022

De longlist voor de Libris Geschiedenis Prijs is bekendgemaakt. De prijs wordt eind oktober voor de vijftiende keer uitgereikt. Uit een lijst van meer dan 300 boeken zijn tien titels genomineerd. 

De politiek van het kleinste kwaad - Bart van der Boom

De Nederlandse Joden werden tijdens de Duitse bezetting geïsoleerd van de rest van de maatschappij, in een getto zonder muren. Dat getto werd in opdracht van de Duitsers bestuurd door de Joodse Raad. Die begon zijn bestaan in februari 1941 met een oproep aan de Amsterdamse Joden om hun wapens in te leveren.

Stedevaart

Meesterverteller Jan Brokken blijft me achtervolgen. Of eigenlijk ik hem natuurlijk! En gek genoeg is het altijd het Radio4-programma Een goede morgen met... dat ons weer samen brengt. Eind 2010 leerde ik door dit programma zijn prachtige Baltische zielen kennen. En begin dit jaar omringde hij op dezelfde manier zijn muziekkeuze met delen uit zijn nieuwste boek: Stedevaart. Een heerlijke combinatie!

24 uur in het oude Rome

We kennen Rome van al die prachtige monumenten waar heel veel toeristen op af komen. Maar beeld je eens in hoe het was om er te wonen, toen die monumenten gewone gebouwen waren om te gebruiken. Levende gebouwen, in plaats van de museumstukken die ze nu zijn. Dat is wat Philip Matyszak doet in het boek 24 uur in het oude Rome.

Het bevat 24 verhalen, die elk één uur van een etmaal in het oude Rome vertellen. Het zijn op zichzelf staande verhalen, maar samen vormen ze een prachtig beeld van hoe het dagelijks leven er in het jaar 137 na Christus uit zag.

Retour de France: over de route nostalgique naar het Frankrijk van nu

Veel Nederlanders nemen op weg naar Zuid-Frankrijk de Autoroute du Soleil. Niet een top ervaring met al die tolpoorten en standaard wegrestaurants, waar ik dit jaar meemaakte dat een man tegen een pinautomaat stond te plassen.

Vroeger ging alles via de Route Nationale 7, de bijna duizend kilometer lange tweebaansweg tussen Parijs en Menton. De Nationale 7 is de Route 66 van Frankrijk: vol met nostalgie en naoorlogs optimisme. Peter Giesen vertelt in Retour de France aan de hand van deze klassieke route over de geschiedenis en cultuur van Frankrijk maar ook over de hedendaagse problemen van dit prachtige land.

De Wadden

Ik ben net terug van een paar dagen Terschelling en dat was weer tof. Eindeloos wandelen met mijn hond Bram maar natuurlijk ook lekker veel lezen. Op zoek naar leesvoorraad vond ik in de bibliotheek De Wadden van Mathijs Deen: het juiste boek op het juiste moment.

In De Wadden beschrijft hij de geschiedenis van dit unieke stukje Nederland en die geschiedenis is super interessant. Er komt van alles voorbij: Romeinse krijgsheren, Vikingen, piraten, gelukszoekers, schipbreukelingen, bezetters en badgasten. En dan schrijft Mathijs Deen het allemaal ook nog op een prachtige, bijna poëtische manier op.

Mr. Turner

De Britse schilder Joseph Mallord William Turner (1775-1851 - wikipedia) wordt gezien als een van de belangrijkste schilders die Engeland heeft voortgebracht. Toch was zijn leven nog nooit verfilmd. Misschien omdat hij - zeker aan het eind van z'n leven - zo'n excentrieke, onverdraagzame en getormenteerde 'wildeman' was. Dus besloot regisseur Mike Leighs juist van die laatste pakweg 25 jaar van z'n leven een film te maken. Voor de hoofdrol in Mr. Turner zocht hij iemand die vooral goed kan grommen.

The Monuments Men

Deze zomer is er een bijzondere tentoonstelling te bezichtigen in de Bergkerk in Deventer. De expositie Roofkunst voor, tijdens en na WO II vertelt het verhaal van de roof en teruggave van kunstwerken uit Nederland. Er zijn werken te zien uit de verzamelingen van Hitler, Göring en Menten. Het is een fascinerend hoofdstuk uit de WO II geschiedenis: hoe de nazi's, tussen het roven van land en beroven van levens, ook nog tijd hadden voor een mega operatie om alle kunst uit Europa te stelen en verbergen. Voor het in aanbouw zijnde Führer Museum. Over dit stukje kunstgeschiedenis maakte George Clooney een film.

De ijzeren eeuw: 1800-1900

Wat een fantastisch serie is De ijzeren eeuw! De geschiedenis van Nederland in de 19e eeuw: een eeuw waarin heel Nederland op de schop gaat en er allerlei ingrijpende politieke, economische en sociale vernieuwingen plaatsvinden. De basis van het Nederland zoals we dat nu kennen werd toen gelegd.

In de dertien afleveringen staat er elke aflevering een historisch figuur centraal die er op een of andere manier in de geschiedenis van de 19e eeuw boven uit springt. Sommige voor mij bekend maar ook volslagen onbekende mensen maar met steeds weer een fascinerend verhaal.

Domweg gelukkig, in de Dapperstraat

"Toen ik vijftien jaar was sneed ik liever weekdieren of planten open dan de poëzie van De Génestet of het vers van Rosalie of Virginie Loveling waarin "een schuifken" een laatje betekent."
Zo begint de inleiding van de gedichtenverzamelbundel Domweg gelukkig, in de Dapperstraat. Nou, ik heb geen zwak voor weekdieren, maar wat betreft de poëzie is het wel ongeveer hetzelfde gesteld. Tijd dus voor een opvoedend verjaardagscadeau, dacht een vriend van mij kort geleden.

Sapiens: een kleine geschiedenis van de mensheid

Dit is echt een fascinerend boek! De geschiedenis van onze eigen soort vanaf ongeveer 100.000 jaar geleden: de jonge Israëlische historicus Yuval Noah Harari verteld in de internationale bestseller Sapiens ons verhaal. Hij schrijft scherp, kritisch en betrokken en maakt het zeker niet mooier dan het is: "homo sapiens is de meest destructieve kracht die de aarde ooit heeft gekend".

Met humor maar ook cynisch schrijft hij over onze evolutionaire "successen", want onze vooruitgang heeft ons niet altijd gelukkiger heeft gemaakt.

Hun laatste avondmaal

Wat was het laatste avondmaal van kapitein John Smith voordat de Titanic op een ijsberg botste en zonk? Wat nam president John Kennedy als ontbijt voor hij werd doodgeschoten in Dallas. En wat at Diana, prinses van Wales voor haar tragisch ongeluk in Parijs?

In Hun laatste avondmaal vertelt chef- kok Andrew Caldwell wat veertien iconen uit de wereldgeschiedenis verorberden in de laatste momenten van hun leven.

The day of the Jackal

Soms moet je gewoon even ver terug in de tijd om te zien hoe bijzonder de dingen eigenlijk zijn. Dit weekend werd ineens The day of the Jackal in de dvd geschoven. Een 'bloedstollende thriller' uit 1973. Nou dan weet je het wel, sentiment alom. Die kleuren, die kleding, die telefoons, dat roken en dan natuurlijk dat hele ouderwetse acteren en monteren. Maar jee, wat een genot.

Joséphine

Help, vandaag weer een bieblog schrijven! En ik heb even geen boek gelezen of film gezien om iets over te vertellen. Wat nu? Creatief zijn, Scribbles, je kunt het.

Tja, en dan wordt het stoute meisje in mij wakker. Want ik heb dan misschien zelf geen titel paraat, ik maak op dit moment wel van dichtbij mee dat iemand verslonden wordt door een boek. En dat is ook al genoeg om er iets over te kunnen schrijven. Wie namelijk Joséphine van Kate Williams leest, is óf niet uit het boek te krijgen óf er gepassioneerd over aan het vertellen.

Met de kennis van toen

Rutger Bregman geeft het direct toe: dit boek komt voort uit frustratie. Frustratie over columnisten, politici en anderen "profeten" die het verleden voortdurend voor hun karretje spannen. Er wordt allerlei onzin geroepen over vroeger zonder dat dit wordt weerlegd met historische feiten. Volgens hem is het hoog tijd dat professionele historici zich meer laten horen in het maatschappelijk debat en tegengas geven aan historische onzin.
Maar de historici van nu zijn volgens Rutger Bregman "een stelletje vakidioten die het al in hun ribbroek doen bij het idee van een camera". Dit boek is zijn poging: Met de kennis van toen is een analyse van actuele problemen in het licht van de geschiedenis.

Vrij man - Nelleke Noordervliet

"De ontmoeting met Menno Molenaar vond strikt genomen niet plaats." Zo begint de historische roman Vrij Man van Nelleke Noordervliet.

Plaats van handeling
De Republiek der Zeven Verenigde Provinciën en de Nieuwe Wereld. Hoofdpersoon: arts en jurist Menno Molenaar, die na de vroege dood van zijn vader het genadebrood van zijn Rotterdamse koopmansfamilie eet, en eenzaam en koppig zijn weg zoekt. De jonge Menno Molenaar komt aan de Leidse Alma Mater in contact met twee werelden: die van de perverse Engelse lakenreder Dixon en die van de jonge radicale denkers rond Spinoza. Met een van hen, Adriaan Koerbagh, sluit hij vriendschap. Molenaar rondt zowel een studie rechten als medicijnen af. Ondanks zijn voorkeur voor de geneeskunst wordt hij door Dixon naar Den Haag gemanoeuvreerd om daar in dienst van raadspensionaris Johan de Witt informatie te verzamelen die de Engelsen in hun eeuwige conflict met de Nederlanden goed kunnen gebruiken. De werelden van de radicale, integere denkers en die van de rijke Engelsman en diens naar liefde hunkerende vrouw raken op voor Menno Molenaar onverdraaglijke wijze met elkaar verknoopt. Als de druk die Dixon geestelijk en lichamelijk op hem uitoefent te groot wordt, kiest hij voor een rigoureuze daad van extreem geweld, waarna hij scheep gaat naar de Nieuwe Wereld.

In New York probeert Menno Molenaar in het reine te komen met het turbulente verleden. Hij streeft de vestiging van een ideale gemeenschap na volgens de regels van zijn radicale vrienden. Maar idealen laten zich niet zomaar realiseren en de last van het onbuigzame lot bepaalt uiteindelijk het teken waarin zijn leven definitief komt te staan.

Dat is het verhaal van Menno Molenaar.
Maar er is meer…

Nelleke Noordervliet is onderdeel van het verhaal, zij wandelt met Menno Molenaar door het decor van zijn verleden. Zij schrijft zijn geschiedenis, die een vertekening is van de echte geschiedenis. Kan zij immers het verleden echt kennen, echt begrijpen? Ziet ze niet wat ze kent: de problemen van haar eigen tijd teruggeplaatst in het verleden? Om haar blikveld te verruimen vervlecht Nelleke Noordervliet haar verhaal van Menno Molenaar met persoonlijke getuigenissen van mensen die Menno’s leven delen – historische personages als Lieuwe van Aitzema en Johan de Witt, en fictieve personages want Vrij man is en blijft een roman.

Historische romans lees ik graag, zeker als ze je de illusie geven een waarheidsgetrouw beeld te schetsen. En Vrij man vond ik een bijzondere historische roman omdat Nelleke Noordervliet via Menno schrijft over het leven in de Gouden Eeuw, de sociaal-maatschappelijke omstandigheden, de gespannen politieke situatie en de veranderingen in het denken over wetenschap en religie.
Je krijgt daardoor het gevoel in gesprek te zijn met de schrijfster over haar twijfels en emoties. Zeer de moeite waard om te lezen!
Vrij man is opgenomen op de longlist van de Libris Literatuurprijs 2013.

Dinsdag 12 maart komt Nelleke Noordervliet naar Bibliotheek Hengelo.

Reserveer Vrij man in onze catalogus

Ice age - de mammoet collectie

De laatste dag van het jaar, de laatste Bieblog van een vruchtbaar bibliotheekjaar. Dat moest dus maar eens een feestje worden. Zoals het nu in heel wat huishoudens feest is. Want iedereen heeft massaal vakantie, zoekt de familie maar weer eens op, proost op alle voorspoed die ze mocht ontvangen en wenst elkaar weer veel geluk en gezondheid voor het nieuwe jaar. Het is de tijd van het knusse samenzijn.

Waar blog je dan over? Een familiefilm natuurlijk! En omdat het met die knusse koude winter nog niet helemaal wil lukken, dompel ik je graag onder in de IJstijd, die we nu vrij eenvoudig de huiskamers in kunnen halen. Ik geef toe, ik ben een laatbloeier. Ik heb geen kinderen en zit zelden tot nooit in een 'kaskraker' bioscoop. Er gaat op bepaalde vlakken dus best één en ander langs me heen. Maar deze kerst hing ik heerlijk onderuit voor de korte animatiefilm Ice age - Christmas special. En dan is het eenvoudig om een warm gevoel te krijgen.

Wat een feest! Mooie animaties, herkenbare karakters, aanstekelijke humor, slimheid en domheid, briljante vondsten, onwaarschijnlijke avonturen, maar wetend dat alle goeds zal zegevieren en alles op z'n pootjes zal komen. Wat een heerlijke tijd. De andere delen werden me liefdevol in de handen gedrukt, daar heb ik me de rest van de vakantie mee vermaakt. En wat een genot om te zien hoe er in elk deel voor iedereen meer te genieten valt, jong én oud. De dubbele lagen worden steeds 'dikker' en de karakters steeds volwassener. Of juist niet, wat ook zo z'n charme heeft. Wat een feest om te maken, wetende dat je niets anders wilt dan een feest voor de kijker. En daarin zijn ze geslaagd.

Zie je het dus even niet meer zitten, met al die vrije dagen enzo, of met dat natte openhaardhout? Schuif gewoon Ice Age deel 1 in de tv en blijf zitten tot je ze allemaal hebt gehad. Knappe jongen die dan nog zit te sippeneuren!

Gelukkig Nieuwjaar, lieve Biebloggers



Reserveer Ice age 1
Reserveer Ice age 2 : The meltdown
Reserveer Ice age 3 : Dawn of the dinosaurs
Reserveer Ice age 4 : Continental drift
Reserveer Ice age : De mammoet collectie (1-4)
Reserveer Ice age : Christmas special

Baltische zielen

Het is zo'n druilerige paasdag waarop je het liefst even wegduikt in een goed boek, een mooi stuk muziek of een bijzondere film. Zeker als je je ook nog een beetje in de lappenmand voelt, zoals ik vandaag. Ik heb er twee-in-één voor je, woord en muziek. De beelden mag je er zelf bij maken. En die komen vanzelf, dat weet ik zeker.

Op zaterdagochtend 27 november 2010 luisterde ik op de automatische piloot naar het wekelijkse muziekprogramma Een goedemorgen met... Die automatische piloot ging al snel over op stilstaan en geboeid luisteren. Een fijne stem vertelde fantastische verhalen  en de bijbehorende persoonlijke muziekkeuze raakte een gevoelige snaar. Ik maakte deze ochtend kennis met schrijver en meesterverteller Jan Brokken en met zijn boek Baltische zielen.

Jan Brokken heeft iets met de Baltische staten en maakte vele reizen door Estland, Letland en Litouwen. Hij beschrijft in Baltische zielen de strijd om aandacht en erkenning van zevenentwintig markante mannen en vrouwen. Sommigen werden wereldberoemd, anderen zijn vergeten. Het zijn verhalen over trost, moed, trouw, liefde, kunst, aanpassingsvermogen, maar ook over angst en verraad. Hij heeft de meeste personen zelf ontmoet of sprak hun nabestaanden. Het is daardoor ook een heel persoonlijk boek.

De muziek die hij tijdens dit programma draaide hoort bij die verhalen, bij die beroemde of minder beroemde personen. Omdat ze het componeerden, omdat ze het speelden of omdat ze 'erbij waren'. En het is de muziek die hij zelf veel draaide toen hij door die Baltische landen reisde om alle verhalen te verzamelen. De beelden die deze muziek bij hem oproepen, komen bij de luisteraar glashelder binnen.

Gelijk na deze uitzending kocht ik het boek en op dagen als deze luister ik opnieuw naar de uitzending. Om me te laven aan de klanken van Gidon Kremer, Arvo Pärt, Peter Vasks, Ester Mägi en al die andere sterke zielen.

Reserveer het boek in onze catalogus.

Russian Ark

Vandaag zet ik een film in de spotlight die in de eerste plaats mooi is om te zien, maar die haar bekendheid vooral te danken heeft aan de manier waarop ze is gemaakt. De volle 93 filmminuten zijn namelijk geschoten in één ononderbroken shot. Ja, en daarmee breek je in één klap nogal wat records!

Denk nu niet dat ze zich er vanaf maken met een tweegesprek aan de keukentafel, nee hoor, er doen zelfs meer dan 2000 acteurs in mee en er is doorlopend beweging. Echt een gewaagd experiment dus, dat misschien wel mooi bezuinigt op montagekosten, maar natuurlijk wel flink wat voorbereiding vraagt!

Russian Ark vertelt het verhaal van drie eeuwen Russische geschiedenis in en om die beroemde Hermitage. Samen met een verteller loop je door de tuinen, gangen en zalen van het oude paleis, waar zich op dat momenten waargebeurde, historische taferelen afspelen.

Een geschiedenislesje dus. Aangevuld met een flinke portie culturele en kunstzinnige vorming, want al die de schilderijen hebben ze voor het gemak maar even laten hangen. De verteller praat op geheel eigen wijze alle taferelen aan elkaar en biedt een mooi inkijkje in het Russische hofleven van toen.

Voor mij een film met veel ah- en oh-momenten, maar ook met veel respect voor de makers. Zelf wel eens geprobeerd een leuk vakantiefilmpje in één shot te draaien? En na hoeveel seconde liep dat al uit de hand? Ik bedoel maar! Laat je dus maar mooi meevoeren op de Russische klanken en het draaien van de band.





Reserveer nu in onze catalogus.

Op reis met Sofie, Theo en Julia

Vandaag drie bijzondere (jeugd)boeken over drie bijzondere kinderen,
die elk hun eigen bijzondere reis maken.

Sofie's reis door de filofosie
De eerste ken je waarschijnlijk wel, dat is Sofie. Zij maakte - alweer 20 jaar geleden! - een beroemde reis door de geschiedenis van de filosofie. Deze roman van Jostein Gaarder sloeg in als een bom, bij jong en oud. Sofie, een wijs 15-jarig meisje, wandelt aan de hand van een geheimzinnige filosofieleraar door de geschiedenis van de grote filosofen. Daarmee leerde Gaarder vele lezers op literaire wijze wat je op de gewone school tegenwoordig niet meer meekrijgt. Hulde.

Een bioscoopfilm kon natuurlijk niet uitblijven en die was net zo succesvol. Ik moet zeggen dat het einde mij toch wel wat bevreemde, ondanks alle diepere filosofische lagen. Het werd mij iets teveel hocuspocus, terwijl ik toch best wel wat vrijheid in interpretaties en het onverwachte gewend ben. Maar eerlijk is eerlijk, de vorm om via een verhaal de geschiedenis tot ons te brengen was uniek. En geslaagd.

Theo's reis door de theologie
Minder bekend is volgens mij de reis die bijna 10 jaar later daarop volgde. Dit maal gemaakt door de 14-jarige Theo die lijdt aan leukemie, geschreven door Catherine Clément. Om zijn ziekte te overwinnen neemt zijn tante hem mee op een wereldreis langs de belangrijkste godsdiensten. Ze hopen iets van kracht, wijsheid, hoop en misschien zelfs genezing te vinden in dat wat alle religies uitdragen en meegeven.

Dat levert eenzelfde soort levenslessen op als de reis die Sofie maakte. Het einde zal ik niet verklappen, maar dat er een vervolg kwam met een 26-jarige Theo, die dit keer duikt in de wereld van het milieu, wil ik nog wel meegeven!

Julia's reis door de kunsten
De laatste reis, weer 10 jaar later, heb ik pas kortgeleden ontdekt en zelf nog niet eens gelezen. Finn Zetterholm schenkt ons Julia, een 12-jarig meisje dat tijdens een bezoek aan een museum verdwijnt in een schilderij en daardoor een reis door de tijd maakt langs een paar van de grootste kunstenaars. En volgens de recensent is het boek 'niet alleen een must voor jonge kunstliefhebbers, maar ook voor kinderen die houden van historische verhalen of geheimzinnige avonturen'.

Ik ben in ieder geval getriggerd en pak het binnenkort van de plank. En als het net zo bevalt als die vorige twee, dan lees ik gelijk het vervolg er achteraan!


Voor wie al deze reizen nog niet gemaakt heeft, een paspoort is niet nodig, een reis- en annulerings-verzekering ook niet en de koffer kan thuisblijven. Lekker makkelijk. Just fasten your seatbelts and enjoy the ride!


Reserveer De wereld van Sofie
Reserveer De reis van Theo
Reserveer Julia's reis

De linnenroof - Wanda Wildeboer

Lieuwe, weet je wanneer je de mooiste kwaliteit linnen in handen hebt? Zie je die pukkel op de neus van meneer Harders? Als je linnen tegen het licht houdt en je die pukkel door de stof heen kunt zien, heb je de aller-fijnste kwaliteit te pakken.

Lieuwe is koksmaatje op een VOC-schip. Maar de VOC is niet meer zo’n florerende organisatie als voorheen; Lieuwe’s schip ligt voorlopig werkloos in Amsterdam aan de kade.

Maar dan is daar opeens een deftig heerschap, die hem verzoekt om een grote partij linnen te kopen in Twente. Lieuwe krijgt vijftig daalders mee.
Onderweg slaat het noodlot toe: Lieuwe wordt beroofd, en platzak moet hij een baantje aannemen bij een boerderij. Lieuwe raakt echter in de ban van het boerenleven en van de aantrekkelijke dochter des huizes. Met het gestolen geld blijkt veel meer aan de hand te zijn dan hij eerst dacht.


'De Linnenroof' van Wanda Wildeboer is een makkelijk te lezen historische roman om even lekker bij weg te  dromen. Net als het boek van een paar blogberichten geleden is dit een verhaal dat zich afspeelt in ons mooie Twentse landschap: nu in de tijd dat Carelshaven nog dienst deed als schippersherberg voor de scheepvaart op de Twickelervaart.

Ankie

Reserveer in onze catalogus