Daar werd wat groots verricht - Diederik van Vleuten

Misschien ken je hem van zijn drie solovoorstellingen, waarin Diederik van Vleuten zijn familiegeschiedenis tegen het licht hield van de wereldgeschiedenis. Over Nederlands-Indië (Daar werd wat groots verricht), de Eerste Wereldoorlog (Buiten Schot) en Winston Churchill (Mijn nachten met Churchill).
In maart verscheen zijn boek Daar werd wat groots verricht. Hierin vertelt Diederik van Vleuten het verhaal van oudoom Jan, zijn vrouw Aukje en van andere familieleden die lange tijden 'in de Oost' woonden.

Hier ben ik

Dit wordt waarschijnlijk de lastigste blogpost uit m'n jarenlange bieblogtijd. Ik las namelijk een boek van een schrijver die ik hoog heb zitten, maar waar ik maar met moeite doorheen kwam. En nu vind ik het erover schrijven eigenlijk net zo ingewikkeld als het lezen ervan. Toch wil ik er wel graag iets over zeggen. Dus hier ga ik, over Hier ben ik.

The Descendants

Een film met George Clooney. Dat kan geen pulp zijn, dus ik kruip achter The Descendants. Clooney speelt hierin een beetje een frivole rol, die ik niet gewend ben. Zakenman, altijd hard gewerkt, geen oog voor vrouw en kinderen. Totdat zijn vrouw door een ongeluk in coma ligt en z'n onbereikbare puberdochter hem vertelt over een verhouding die mama al tijden had. Dus gaat hij op zoek naar 'de man'. Met z'n kinderen. Tragikomisch? Ja, en ik weet niet of dat helemaal de bedoeling was.

Sunshine

We dachten even een leuk filmpje te pakken met het bord op schoot. Het bleek een drie uur durend epos. Een verhaal uit Boedapest over drie generaties van de Joodse familie Sonnenschein tegen de achtergrond van politieke beroering en oorlog in de twintigste eeuw. Gelukkig waren we op tijd begonnen dus.

Everything is illuminated

De schrijver Jonathan Safran Foer verrijkte m'n boekenkast met z'n roman Extreem luid & ongelooflijk dichtbij. Pas daarna las ik z'n debuut Alles is verlicht. Een wonderlijk verhaal. Vooral doordat het zo wonderlijk is opgeschreven. Drie verhaallijnen, die elkaar afwisselen, doorkruisen en uiteindelijk samenkomen. Onderweg word je ontroerd, moet je soms gniffelen, maar bekruipt je ook een soort unheimisch gevoel. Want dit gaat toch over hele wezenlijke en vreselijke dingen uit de Tweede Wereldoorlog? Zich afspelend in de Oekraïne, wat we door alle verhalen over Polen en Rusland soms even lijken te vergeten?

Ja, dat klopt. Maar het lukt de schrijver dus toch om daar een soort van bijzondere lichtheid aan te geven. Hoe verfilm je zoiets? Daar was ik wel benieuwd naar. Net zoals ik benieuwd ben naar de verfilming van Extreem luid, die op dit moment in de bioscopen draait (gratis tip!).

Everything is illuminated heeft voor mij nog meer van dat wonderlijke dan ik bij het boek al had ervaren. Dat komt door allerlei filmische keuzes van de regisseur. In kleur, decor, details, perspectief, casting. Maar niet in de laatste plaats door de taal en het script in z'n geheel. De ondertitel luidt met recht: Leave normal behind. Want dat is wat je doet zodra je deze film instapt. Bekijk de trailer en je snapt vast wat ik bedoel. Je kunt niet anders dan je eraan overgeven en je laten meedrijven op dat wat voorbij komt. Zo'n film dus.

Oh ja, waar het over gaat? Over een jonge man, die met een vergeelde foto van z'n opa en een vrouw op zoek gaat naar die vrouw. Zij zou z'n opa uit de handen van de Nazi's hebben gered. Hij krijgt hulp van een bijzondere tolk, diens warrige opa en hun hond. Genoeg ingrediënten voor veel 'lichtheid'.

De boodschap van dit alles? Die wordt mooi beschreven in één van de recensies: No matter who we are or where we live, we are all connected. En dat haalt voor mij dat unheimische gevoel uit dit sterke verhaal.




Reserveer in onze catalogus.

Il y a longtemps que je t'aime

Een Franse film maar weer eens deze keer. En speciaal voor de koude, donkere dagen een film die onder je huid kruipt, of je bij je strot grijpt. Of allebei, dat kan ook. Il y a longtemps que je t'aime is zo'n film die je hoe dan ook bijblijft.


Juliette komt na 15 jaar vrij uit de gevangenis en wordt opgevangen door haar jongere zus. Om haar leven weer op de rails te krijgen mag ze voorlopig in diens gezin logeren. Juliette heeft een misdaad begaan, dat is duidelijk, maar wat en waarom blijft lange tijd verborgen. Dat intrigeert, want je weet dat dit een intelligente vrouw is en geen koelbloedige crimineel. Deze vrouw lijdt net zo onder haar daad als haar omgeving, ook al betuigt ze nooit spijt. Alle tegenslagen tijdens het opbouwen van een nieuw leven na zoveel jaar gevangenschap lijken haar niet te raken, zij heeft alle pijn al gezien. Deze recensie geeft ook een goed beeld van de inhoud en kracht.


Geen vrolijke film dus, maar wel een heel sterk thema. Alle personages blijken op één of andere manier met zichzelf in de knoop te zitten. De vraag is hoe een ieder het probeert op te lossen. Waar halen ze de kracht vandaan om opnieuw te beginnen? Kunnen dingen worden weggestopt of is het onvermijdelijk dat de bom een keer ontploft? Waardoor het ook bijna onvermijdelijk is dat er nadien ergens in je achterhoofd zo'n zachte stemmetje zich afvraagt 'wat is míjn bom eigenlijk? en wanneer ontploft 'ie?'




Reserveer nu in onze catalogus

The burning plain

Heb je genoten van 21 Grams en Babel? Dan is The burning plain een must. Zelfde regisseur, zelfde compositie: men neme een paar hoofdlijnen, knipt deze in stukjes, husselt ze flink door elkaar en legt ze in willekeurige volgorde op een rijtje, om aan het eind weer aan elkaar te knopen. Een intellectuele puzzel, zoals sommigen zeggen. Ik vind dat wat afschrikken, volgens mij is het gewoon een knap stukje filmkunst. Ik spreid de hoofdlijnen van dit kunstwerk even uit:

1. Een moeder, die thuis niet meer echt gelukkig is en er een liefdevolle verhouding op na houdt.

2. De dochter, die deze verhouding ontdekt, waarna de poging tot wraak een beetje uit de hand loopt, zij verliefd wordt op de zoon van haar moeders minnaar, met hem vlucht voor de woede van beide families en de rest van haar leven twee ondraaglijke geheimen met zich meedraagt.

3. Een vrouw, die succesvol is in haar werk, maar zich in haar privéleven lijkt te straffen met liefdeloze seksrelaties en lichamelijke verminking.

Tussen de verhalen van deze vrouwen door slingert het verhaal van een met zijn vliegtuig neergestorte Mexicaanse man en de belangrijkste personen in zijn leven: z'n dochtertje en z'n beste vriend.

Een kippenvel film, tenminste voor mij dan. Rauwe emoties, in kou, warmte, haat en liefde. Uiteindelijk een film over moeder-dochterrelaties. En het feit dat ergens aan het eind de vrouw zegt "ik heb je in de steek gelaten omdat ik bang was dat je net zo zou worden als ik" geeft al wel aan dat dit verder gaat dan de gemiddelde puberperikelen.

Om de intellectuele puzzel nog iets ingewikkelder te maken, maar tegelijk om je alvast een beetje op weg te helpen, hierbij een tipje van de sluier: twee van de drie vrouwen zijn hetzelfde. Veel kijkplezier.



Reserveer in onze catalogus

Irina Palm

Stel, je bent een 50-jarige weduwe, je hebt het niet breed, je bent vrij kansloos op de arbeidsmarkt, je zoon is net zo armlastig en je kleinzoon is doodziek. Stel, zijn enige kans op genezing is een operatie in Australië, maar de kans op financiële middelen om dát te betalen is net zo kansloos. Wat doe je dan?

Nou ja, ik snap dat je dan best bereid bent heel ver te gaan om - binnen je fatsoensnormen en binnen de grenzen van de wet - op een snelle manier geld bij elkaar te sprokkelen. En dat is dus precies wat deze vrouw gaat doen. Een gewoon baantje betaalt te weinig en te langzaam, maar als ze een oproep voor hostess in een nachtclub ziet hangen, trekt ze de stoute schoenen aan. De heer des huize ziet ook wel in dat deze vrouw niet echt gemaakt is voor het echte werk, maar hij vindt haar verhaal wel aandoenlijk en wil deze 'oma' wel helpen. Hij biedt haar een baantje aan waarvoor ze alleen maar haar handen uit de mouwen hoeft te steken. Als dan ook nog blijkt dat ze over gouden handen beschikt, is het benodigde geld snel bij elkaar verdiend. Maar ja, zoonlief is niet zo blij als hij hoort hoe ze aan dat geld gekomen is...

Wat volgt is een verhaal over gewone mensen in bijzondere situaties, over de rafelige randjes van vriendschap en de onvoorwaardelijke liefde voor je familie, over trost zijn op wat je doet. En natuurlijk ontbreekt in dit menselijke drama ook de Engelse humor niet, gelukkig maar. Een warme film dus.

En Irina Palm is deze week ook op tv!
Donderdag 27 mei om 20:15 uur op ARTE



Reserveer nu in onze catalogus

Dorsvloer vol confetti

Vakantie. Voor sommigen een tijd van inpakken en wegwezen, voor mij een tijd van achterstallig onderhoud wegwerken. Sinds m'n kennismaking met Franca Treur in VPRO's Boeken ligt haar debuut Dorsvloer vol confetti te wachten op rustiger tijden. Dus begon ik deze vakantie verwachtingsvol met haar boek.

Franca beschrijft in anekdotische hoofdstukken het leven van de 12-jarig Katelijne die opgroeit in een streng gelovig Zeeuws boerengezin. Een literaire bewerking van haar eigen jeugd. Ze schrijft over het leven als boer, over het leven als enige meisje tussen zes broers, over een kinderlijk verlangen naar (ouderlijke) liefde en over het geloof. Dat geloof, dat elke dag alles wat je doet en laat, alles wat je zegt en waarover je zwijgt, bepaalt. Dat geloof, dat ik uit m'n eigen opvoeding niet ken en dat ik waarschijnlijk ook nooit echt zal begrijpen. Ik dacht altijd dat het geloof toch een soort van verlichting zou brengen, maar wat ik lees gaat vooral over niet denken dat je mooi bent, niet denken dat je iets voorstelt, niet denken dat je zonder zonden bent of ooit zult zijn, niet denken dat je uitverkoren zult zijn want dat zijn er maar heel weinig dus waarom jij... Wat ik lees gaat over angst, voor de Heere, voor je ouders, voor jezelf, voor het leven. En ik dacht dat ík soms wat zwaar in het leven stond.

Typerend voor de sfeer van deze geloofsgemeenschap en voor hoe zij tegen die 'door Satan gestuurde' niet-gelovigen aankijken, vind ik het sinterklaasgedicht dat Katelijne 'op 6 december, anders lijkt het teveel op echte sinterklaas' bij haar enige kadootje krijgt:

Sinterklaas en Zwarte Piet
Bestaan niet.
Ze zijn een verzinsel,
Van mensen met een twijfelachtig beginsel.

Tijdens het lezen komen telkens twee associaties bij me naar boven. De eerste is het boek Broere van Bart Moeyaert. Ook hij verhaalt door de ogen van een kind over het opgroeien in een groot gezin. De vergelijking met het geloof of het gemis aan liefde gaan mank, maar Franca's vertelvorm en taal gaan dat niet. Ze schrijft licht, lieflijk en humoristisch, zoals Moeyaert dat ook zo mooi kan. De tweede is de film Das weisse Band van Michael Haneke. Een film over een klein Duits boerendorp aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, waarin kinderen, geloof en angst op meesterlijke wijze worden verbeeld. Zo beklemmend was het in het Zeeuwse Meliskerke misschien niet, maar ik kreeg wel het gevoel ver terug te gaan in de tijd.

Het meest bijzondere vind ik nog dat Franca, ondanks haar keuze voor een universitaire studie, een leven als schrijfster en journaliste in Amsterdam en een leven zonder het geloof, nergens afrekent met haar afkomst. Er klinken geen verwijten, er knaagt geen onderhuidse woede. Wat blijft hangen is het beeld van een dromerig meisje, met veel vragen en even zoveel verhalen in haar hoofd. Dat maakt het boek precies wat de achterflap zegt: een 'sensitieve roman' en een 'liefdevol portret'.

Reserveer in onze catalogus

Rachel getting married

Voor wie de kunstfilm niet schuwt, voor liefhebbers van filmmakers als Lars von Trier en Susanne Bier: bekijk Rachel getting married. Waarom? Lees de perfecte recensie van Filmtotaal. Daarom.

In een Villa Kakelbont aan culturen, kleuren, emoties, verbaal geweld en heel veel muziek zie je hoe dicht liefde, afgunst, vrolijkheid en wanhoop bij elkaar kunnen liggen. De personages zijn levensecht, verre van perfect, soms vrij onsympathiek maar tegelijk ook liefdevol en beminnelijk. Het zijn mensen.

De regisseur (van Silence of the Lambs) sleurt je als kijker mee het moeras in, diep in de emotionele blubber van liefde, haat, jaloezie en onmacht. En liet mij met een och-zo-slecht-heb-ik-het-toch-ook-weer-niet-getroffen-gevoel achter.




Reserveer nu in onze catalogus.

Broere: 'de jongste' vertelt

Niets is zo bepalend voor wie je wordt, hoe je in het leven staat, voor de keuzes die je maakt, als de familie waaruit je komt, waarin je opgroeit. Het voorbeeld dat je ouders je geven, de warmte, de vrijheid, het vertrouwen, de liefde. Of juist niet. Ook al kun je in je volwassen leven alle plussen en minnen benoemen, een 'plek geven', en al jouw plussen en minnen daardoor verklaren en waar nodig veranderen, die basis van vroeger, die blijft. En net zoals je ouders daarin een hoofdrol spelen, is ook jouw plek in die familie bepalend. Was je alleen of deelde je de aandacht met broers en zussen? Hoeveel dan? Was je de oudste, de middelste of de jongste? Een wereld van verschil, ongetwijfeld.

Het is alweer een tijdje geleden dat ik het boek Broere las, van mijn favoriete auteur Bart Moeyaert. Een boek waarin hij in korte verhalen het leven schetst van een gezin met zeven broers, gezien door de ogen van 'de jongste', de Benjamin. Zijn eigen ogen. En die kinderogen zien heel veel mooie dingen, het zijn de ogen van een gelukkig kind. Beschreven met de hand van een volwassen schrijver.

Alle vergelijkingen tussen de familie van Bart Moeyaert en de mijne gaan mank. Op één ding na dan, dat we de jongste zijn. Iets wat je - soms tegen wil en dank - je hele leven blijft. Maar hoe ik ook tussen de regels zocht, ik kon mezelf en mijn familie echt nergens in herkennen. Voor mij maakte dat het boek extra ontroerend. Heel even kon ik uit m'n eigen verhaal stappen en deel uitmaken van een blij kinderleven met een stel grote broers om mee te stoeien, om door opgevoed te worden en om tegen op te kijken. Wat niet wegneemt dat ik het soms ook wel eens met die moeder te doen had. Zoveel kinderen en dan niet eens een dochter om mee te 'tutten'. Petje af.

Broere mag weer even in het zonnetje, omdat er een nieuwe editie is verschenen. Inclusief zeven nog niet eerder gepubliceerde verhalen. Omdat Bart er weer inspirerend over vertelde in het programma Kunststof van 28 februari jl. En omdat hij ook pas een nieuwe website heeft gelanceerd, met een lief filmpje bij het boek. Een website waarop nog veel meer moois te ontdekken valt, gelukkig. En omdat ik alweer veel te lang  niet over Moeyaert had geblogd, daarom!

Reserveer de nieuwe editie via onze catalogus

Le premier jour du reste de ta vie

Heb jij ook zo'n dag gehad? Zo'n dag die (misschien pas achteraf gezien) jouw leven een andere wending heeft gegeven. Zo'n dag waarvan je zou kunnen zeggen: dat was de eerste dag van de rest van m'n leven.

Misschien de dag waarop je uit huis ging, waarop je je rijbewijs haalde, waarop je trouwde of waarop een geliefde overleed. Belangrijke mijlpalen, vast ook voor je omgeving. Ik kan me bijvoorbeeld nog goed de dag herinneren waarop ik de telefoon pakte en een familievriend in Tel Aviv belde om te vragen of hij weer voor mij wilde regelen dat ik die zomer in de kibbutz terecht kon waar ik drie jaar eerder ook was geweest. De gevolgen waren niet direct groots, maar het gevoel van zelfstandigheid wel.

De Franse film Le premier jour de reste de ta vie gaat over dat soort dagen. Vijf dagen om precies te zijn. Eén dag voor elk lid van een betrekkelijke doorsnee familie. Ik denk tenminste dat de situaties hier en daar best herkenbaar zullen zijn. De puberale problemen en ruzies overheersen een beetje, maar dat heeft vooral te maken met de periode waarin deze cruciale dagen zich afspelen; de tijd waarin de drie kinderen volwassen worden. Je volgt dit gezin 12 jaar en maakt vijf belangrijke dagen mee, iedere dag vanuit het perspectief van één van de gezinsleden. Een grappige formule en nog mooi uitgewerkt ook .

Na afloop blijf je vast even zitten met de vraag: wat was mijn eerste dag van de rest van m'n leven? Ik zou zeggen: laat maar horen!

(Note to myself: volgende keer een keer géén Franse film.)



Reserveer in onze catalogus.

De wet van Spengler - Jaap Scholten

Laat ik maar meteen duidelijk zijn: De wet van Spengler is een prachtig boek. Het is het vervolg op Tachtig, dat ik binnenkort maar eens ga herlezen.

Op de achterflap wordt gesproken over een monument voor de oudste broer, en dat vind ik nu eens geen overdreven verkooppraatje. Het boek is van een schijnbare eenvoud en eerlijkheid die ontroert.

Een adembenemende familiegeschiedenis over de welgestelde, industriële familie Spengler.
In het eerste deel gaat over de verhouding tussen de vijf broers toen ze kinderen waren tot elkaar, hun familie en hun omgeving, verteld vanuit het perspectief van Frederik. De broers groeien in armoede op in een klein plaatsje tegen de grens van België. Wanneer hun vader komt te overlijden zet hun moeder ze op de trein naar opa en oma in Twente. Daar ontdekken zij een andere wereld, die van de grootindustriëlen.

Het tweede deel speelt vanaf 2006, het verhaal maakt een sprong van meer dan 30 jaar. De broers hebben zich verspreid over de wereld. Wanneer de oudste, Julius, getroffen wordt door kanker brengt dit de broers opnieuw bij elkaar.

Jaap Scholten schrijft ingetogen, zonder sentimenteel te worden, over de dood van zijn broer. Zoals over het bewaren van de email- en sms-berichten van Frederik en Julius, de onhandige pogingen van Frederik om de zieke Julius te omhelzen. En dat terwijl lichamelijk contact tussen de stoere broers die jagen en te hard rijden in auto's niet gebruikelijk is. Zij geven elkaar niet zo gauw een hug, laat staan een kus. Dat laatste gebeurt wel als Frederik, zijn broer voor het laatst in levenden lijve ziet.

Meer ga ik er niet over vertellen, gewoon gaan lezen!

Reserveer De wet van Spengler in onze catalogus
Reserveer Tachtig in onze catalogus