La Ch'tite Famille

Oké, het einde van dat rare jaar 2020 komt in zicht. Het ziet er naar uit dat we de familiefeestdagen niet knusjes met elkaar mogen doorbrengen. Ook dat wordt dus een blokjesbezoek aan oma, kaasfondue met het gezin en het nationale aftelmoment online via teams. En dan maar hopen dat het volgend jaar langzaamaan weer een beetje leefbaar wordt, voor iedereen. Een goed moment dus om mijn blogjaar af te sluiten met een ontspannen, Franse, familie feelgood film.

La vie d'une autre

Misschien ken je het wel. Je wordt wakker na een avond flink doorhalen, je kunt je niks meer herinneren van dat feestje, en je vrienden doen ineens heel raar tegen je. Heb je iets doms gedaan ofzo? Met het gegeven van geheugenverlies kun je interessante films maken, ik zag er al een paar. In La vie d'une autre kiest de schrijver voor een extreem geval. Een vrouw wordt op een ochtend wakker en is ineens 15 jaar opgeschoven in de tijd. Haar laatste herinnering is van de avond dat ze de liefde van haar leven ontmoet. Die eerste vonk, het eerste vrijen, dat gevoel van eeuwig geluk. Ze is weer 25 en verliefd.

Forever

De grote begraafplaats Père Lachaise in Parijs ligt vol met beroemde kunstenaars. Jim Morrisson, Oscar Wilde, Marcel Proust, Chopin, Simone Signoret, Yves Montand, Maria Callas, Modigliani. Het is een plek waar de muziek, poëzie en beeldende kunst voelbaar in de lucht hangt. Een reis over deze begraafplaats is als een reis door de tijd en door de wereld van de kunsten. Met dat gegeven in haar achterhoofd heeft documentairemaakster Hetty Honigmann een prachtig portret gemaakt van de bewoners van deze begraafplaats en haar bezoekers. Bezoekers die speciaal komen om het graf van hun idool te eren en zij die vooral komen hebben voor hun eigen geliefden.

Ik heb nu al twee keer genoten van deze verstilde film Forever. Een film waarin de regisseur op zoek is naar de schoonheid van de kunsten, naar de kracht van kunst. Die zoekt ze tussen de kunstenaars van weleer, waarbij ze de individuen die ze ondervraagt, volgt in hun persoonlijke leven. Dat maakt het een heel intiem portret. Je kunt er een gevoel van eenzaamheid aan overhouden. Van mensen die vasthouden aan herinneringen en niet verder kunnen of willen zonder hun geliefde. Maar zo ervaar ik het niet.

Voor mij is dit een ode aan de kunst ("Boeken zijn voeding voor de hersenen") en aan de mensen die zich nog altijd laten inspireren door wat ooit was. Eén van de geïnterviewden verwoord het heel mooi: "Als je leven gevuld is met de boeken van Proust, de muziek van Chopin of de schilderijen van Modigliani, dan ben je nooit alleen." En ik zie inderdaad een begraafplaats die bruist van het leven.




Reserveer nu in onze catalogus.

Adriaan van Dis

Stadsliefde, scènes in Parijs is een bundeling van verhalen  over de zeven jaar die Adriaan van Dis in Parijs gewoond heeft.
Hij beschrijft de stad met subtiele humor en in prachtige bewoordingen, en is nieuwsgierig naar de historische en culturele schatten van een stad. Maar ook  naar de andere kant van de samenleving waarin hij verkeert.

Van de achterflap
Adriaan van Dis woonde ruim zeven jaar in Parijs en nog steeds voelt hij zich verbonden met die stad en probeert hij de helft van zijn tijd er door te brengen. Hij huurt er een chambre de bonne, waar een deel van zijn boeken staat en van waaruit hij door de stad wandelt – week in week uit. Hij is er onzichtbaar en verkent wijken waar gewoonlijk geen toeristen komen. Voor hem is Parijs een altijd veranderende stad: gekleurd, verscheurd en vol verborgen geschiedenissen. Hij gaat mee uit boksen met de zoon van zijn werkster uit Sri Lanka, bezoekt het variété met een verlepte danseres, dwaalt met oude getuigen langs beladen adressen en kijkt achter de luiken waar de illegalen werken. Het nieuwe Europa voltrekt zich voor zijn ogen. Van Dis wandelt om het avontuur en doet daarvan verslag in dagboek en verhalen. In Een blanke koopt een paar schoenen brengt hij het beste bijeen.

Van Dis probeert zoveel mogelijk getuige te zijn van het alledaagse leven en waar mogelijk er zelf aan deel te nemen. Hij noemt zichzelf ‘figurant met een dubbelrol, die van luistervink en voyeur’. Maar zijn nieuwsgierigheid maakt hem vaker deelnemer dan toeschouwer.
Als hij ergens een verhaal vermoedt stapt hij over zijn angst waardoor menige wandeling een avontuur wordt. Zo gaat Van Dis met de zoon van zijn werkster (illegale immigranten) mee naar een gevecht. De zoon vecht op geheime plekken voor geld. Het blijkt een angstaanjagende gebeurtenis te zijn voor een nette, gecultiveerde man als Van Dis.

Mooi vond ik het lijstje dat hij maakte van alle geluiden die hij op een willekeurige dag tussen 7.00 uur ’s morgens en 00.30 uur hoorde. In Parijs is het nooit stil.

Dinsdag 22 januari is Adriaan van Dis in de bibliotheek om te vertellen over Parijs als inspiratiebron.
Hieronder alvast een klein voorproefje van zijn verhalen.



Reserveer Stadsliefde, scènes in Parijs in onze catalogus

Midnight in Paris

Voor mij is Matchpoint nog altijd de beste film van Woody Allen. Dit is ook gelijk zijn meeste non-Allen achtige film. Wat wel iets zegt over mijn haat-liefde voor deze man. Zijn Midnight in Paris zit weer vol met die typische intellectuele, rommelige humor. Waarmee ik hopelijk niet te hard tegen de schenen van Allen-lovers trap.

De hoofdpersoon Gil lijkt zelfs in alles op hoe Woody Allen zichzelf altijd neerzet. Een jonge, wat verwarde en zoekende schrijver. Ik stel me zo voor dat de regie-aanwijzingen vrij simpel waren:  'just be me'. Zijn verloofde Inez komt uit zo'n typische rijke familie, met twijfelachtige meningen en vooroordelen, en met lekkere foute of pedante vriendjes, zoals de museumgids ze zo heerlijk tussen neus en lippen door beschrijft. En die natuurlijk lekker uitvergroot worden neergezet.

Gil werkt aan z'n eerste roman, die zich afspeelt in zijn favoriete jaren 20. Maar hij zit vast in z'n verhaal en in het idee dat toentertijd alles beter was. Als hij dan even de 'pedante' sfeer ontvlucht en 's nachts door Parijs gaat zwerven, gebeurt het wonder. Klokslag 12 uur rijdt een oude taxi voor die hem precies daar brengt waar hij graag wil zijn, in de jaren 20. Daar ontmoet hij al z'n grote helden, die hem helpen met z'n roman en met z'n leven, en daar wordt hij verliefd. Wat zachtgezegd niet erg handig is. Niet in de laatste plaats omdat zij het liefje is van Pablo Picasso.

Dit levert niet alleen grappige situaties op, maar ook een leuke puzzel. Want wie is wie? Herken je ze wel allemaal? Het echtpaar Fitzgerald, Ernest Hemingway, Josephine Baker, Juan Belmonte, Gertrude Stein, Salvador Dalí, Man Ray... En waarom waren ze ook alweer zo beroemd? Direct gevolgd door de vraag welke grote acteurs je allemaal voorbij ziet komen! Goed opletten dus. Het wordt pas echt bizar als dit tijdspelletje ook dat meisje waar Gil zo verliefd op is overkomt en hij ineens aan tafel zit bij Henri Matisse, Henri de Toulouse-Lautrec en Paul Gauguin. Pas dan snapt hij de boodschap.

Dat het verlangen naar een 'gouden verleden' iets is van alle tijden. En dat mensen kennelijk liever een nostalgisch en geïdealiseerd verleden verkiezen boven het rommelige heden of de onbekende toekomst. En voor die boodschap maakte Woody Allen een vermakelijke film.




Reserveer nu in onze catalogus.

Metronome

De Nederlandse ondertitel van Metronome is In het ritme van de metro door de geschiedenis van Parijs. En dat is precies wat Lorànt Deutsch doet: hij vertelt over het fascinerende verleden van Parijs aan de hand van metrostations en elk station staat voor een eeuw. In deze vorm reis je door de tijd; van het prille begin van de stad op Île de la Cité rond vijftig voor Christus tot de wijk La Défense die nog maar vijftig jaar bestaat.

Als vijftienjarig jongetje uit de provincie kwam Lorànt Deutsch in Parijs wonen. De metro gaf hem de gebruiksaanwijzing om wegwijs te worden in de grote stad en bij elke station vroeg hij zich af: "Waarom Invalides? Châtelet, wat is dat? Welke République? Wie was Étienne Marcel?". Door zich in de verhalen achter de stations te verdiepen legde hij de basis voor Metronome en in het boek passeren via 21 metrostations evenzoveel eeuwen Franse geschiedenis.

En Loránt dook niet alleen in de archieven en de geschiedenisboeken; hij ging ook op zoek naar fysieke sporen van het verleden die nog steeds, als weet waar je moet kijken, te vinden zijn in Parijs. Al zwervend door de stad weet hij restanten te vinden van oude bouwwerken en historische locaties ondanks de grote verbouwing van Parijs door Baron Haussman in de negentiende eeuw.

Metronome is met vaart geschreven en zit vol met historische ontdekkingen en anekdotes. En de Fransen zijn er gek op. De Franse uitgever liet eerst maar achtduizend exemplaren van het boek drukken, intussen zijn er in Frankrijk 1,2 miljoen exemplaren verkocht! Er is ook een Métronome illustré op koffietafelformaat en de auteur werkt nu aan een vierdelige tv-serie, die de vorm van een docu-fiction moet krijgen. Ik hoop dat de geïllustreerde versie ook in Nederland uitkomt want het gebrek aan kaartjes en afbeeldingen vond ik wel een gemis. Voor Parijs liefhebbers is Metronome een absolute aanrader!
    
Reserveer Metronome in onze catalogus.

Entre les murs

Omdat alle leerlingen en docenten in onze regio volgende week op hun tandvlees naar de zomervakantie kruipen, leek het me een goed moment om eens een onderwijsfilm in het zonnetje te zetten die laat zien dat het allemaal nog veel erger kan.

Jaren geleden werden we allemaal verliefd op de meester en zijn vertederende klasje uit de docufilm Être et avoir. Een tijdje later volgde Entre les murs. Ook hier worden een docent en zijn klas gevolgd, alleen bevinden we ons nu niet op het platteland maar in een probleemwijk van Parijs en in een multiculturele klas vol recalcitrante pubers. De meeste scènes laten zien hoe de docent door middel van een bijzondere lespraktijk het vertrouwen van z'n klas probeert te winnen en het beste uit hen probeert te halen. En we zien ook hoe die scholieren er alles aan doen om daar vooral niet aan toe te geven. Docenten zijn er om op de proef te stellen, school is er om niet thuis te hoeven zijn, leren doe je op straat. Dat is in ieder geval de korte analyse die ik van deze jongeren maak, maar daarmee doe ik ze natuurlijk onrecht aan.

Wat de film voor mij opvallend maakt is de manier waarop hij tot stand is gekomen. De docent speelt zichzelf. François Bégaudeau heeft namelijk een boek geschreven over zijn ervaringen als docent Frans op een Parijse volksschool. Dat boek was de basis voor deze film. Vervolgens hebben ze een bestaande klas gepakt en alle leerlingen een 'karakter' gegeven. Ze spelen niet zichzelf, maar mochten wel uit hun eigen leven en ervaringen putten om hun personage vorm te geven. Vervolgens hielden ze het script voor de jongeren verborgen. Ze kregen een korte schets van waar een bepaalde scène over moest gaan, daarna werden de drie vaste camera's aangezet en werd er gespeeld. Of eigenlijk geïmproviseerd. En dat levert hier en daar hele spannende scènes op.

Deze recensie uit de NRC - met een andere en ondertitelde trailer! - geeft een mooi beeld van de kwaliteit van de film, die je eigenlijk bekijkt als een documentaire. Voor mij is het in de eerste plaats een ode aan de docenten die graag het verschil willen maken en daarnaast een ode aan het werken met onervaren acteurs en experimentele filmtechnieken. Bise!



Reserveer in onze catalogus.

Stella

Stella is een elfjarig meisje dat opgroeit in het café van haar ouders, aan de rand van de Parijse samenleving. Het café is haar wereld, de stamgasten zijn haar opvoeders. Haar ouders hebben meer oog voor hun gasten en hun instabiele relatie, dan voor hun dochter die langzaam de volwassenheid in groeit. Stella begrijpt feilloos het gedrag en de motieven van volwassenen, maar heeft moeite met leren lezen, schrijven en rekenen. Tot zover het ingrediënt eenzaamheid.

Stella gaat gelukkig wel naar een wat burgerlijke, elitaire middelbare school. Daar valt ze uit de toom wat betreft haar achtergrond, maar kan ze zich ook optrekken aan andere kinderen en die andere wereld. In Gladys vindt ze een slimme en goed opgevoede vriendin, die haar onder andere in aanraking brengt met literatuur. Dus het volgende moment staat ze onwennig in een boekhandel en rent ze met haar eerste zelfgekochte boek naar huis. Daarmee komt er een snufje hoop om de hoek kijken.

Stella is een film over een meisje dat langzaam haar milieu ontstijgt en dat de angst voor alles wat er met haar en om haar heen gebeurt ombuigt in het vinden van haar bestemming in het leven.

Iedereen zal zo z'n eigen kinderemoties uit deze film halen. Of misschien wel meer meevoelen met de volwassenen uit het café of in de school. Voor mij was het vooral die eenzaamheid die wel een snaar raakte. Stella kan niet anders dan haar eigen overlevingsmechanisme in gang zetten. Saillant detail is dat het hele verhaal gebaseerd is op een autobiografisch gegeven van de regisseur Sylvie Verheyde. Toch voelt alles niet als een koelbloedige afrekening met het verleden, maar eerder als een afrekening met de angst voor de toekomst. En dat geeft je zelfs als volwassene wel weer hoop.



Reserveer nu in onze catalogus.

In Parijs: Olivier van Beemen

Met de fiets op weg naar het gymnasium in Haarlem werd Olivier van Beemen altijd ingehaald door de nachttrein uit Parijs. Toeval of niet maar na een studie Frans en een minor in journalistiek is het zijn droom om correspondent in Parijs worden. Dat een correspondentschap bij de meeste kranten een erebaan is, een beloning voor jarenlange trouwe dienst, houdt hem niet tegen. En als hij net 23 jaar is krijgt hij, tot zijn eigen verbazing, het voor elkaar om in 2002 voor het Parool als correspondent in Parijs aan de slag te gaan.

In zijn boek In Parijs beschrijft hij zijn ervaringen van de eerste 7 jaren van leven en werken in de Franse hoofdstad en daarbuiten. En hij maakt wat mee: op bezoek bij rechtse nationalist Le Pen, op de fiets naar de notoir lastig te interviewen schrijver Houellebecq, naar de beruchte banlieue waar hij in elkaar wordt geslagen, etc, etc. Hij vertelt ook over zijn eigen persoonlijke belevenissen zoals het zoeken naar woonruimte (dienstmeidenkamers van tien vierkant meter en huisbazinnen from hel), de kick om te fietsen in Parijs en zijn liefdesleven.

Zijn boek is aan de ene kant een amusant avonturenverhaal van een jonge, razende reporter. Tegelijkertijd weet hij een helder beeld te schetsen van de Franse samenleving in het début de siècle. Hij verbaast zich over het Franse systeem met problemen als een permanente hoge werkloosheid, verzet tegen hervormingen en afzakkend naar de Europese economische middenmoot. Maar er gaat ook veel goed en er is ook veel moois te melden over Frankrijk. Heb je iets met de Fransen, Frankrijk en met Parijs dan is dit een erg leuk boek!    

Reserveer in onze catalogus 

Elegant als een egel

In het boek Elegant als een egel van Muriel Barbery is Renée de conciërge van een luxe appartementengebouw op de linker Seine oever van Parijs. Naar buiten toe speelt ze de stereotype rol van chagrijnige, slonzige en dommige conciërge. Maar Renée heeft een geheim: achter haar ongecultiveerde façade schuilt een zeer intelligente en belezen vrouw die meer weet over cultuur dan de snobistische en rijke bewoners in hun dure appartementen.  

Enkele verdiepingen hoger in het gebouw woont de 12 jaar oude Paloma. Zij is een hyperintelligent meisje met een zeer sombere kijk op de samenleving: "ze denken de sterren na te jagen, maar eindigen als vissen in een kom". Zij heeft geen zin in een voorspelbare burgerlijke toekomst en is van plan om op haar dertiende verjaardag op een spectaculaire manier zelfmoord te plegen. In de laatste maanden voor haar einde wil ze nog wel checken of het leven misschien toch nog de moeite waard is.

De komst van een nieuwe bewoner, de oude Japanner Ozu, heeft grote invloed op zowel het leven van Renée als van Paloma.

In het boek komen afwisselen Renée en Paloma aan het woord en het verhaal is een leuke mix van humor en diepzinnigheid. Elegant als een egel was een groot succes: er werden wereldwijd 2,5 miljoen exemplaren van verkocht. In 2009 is het boek verfilmd met titel Le Hérisson ("de Egel" in het Frans).



Reserveer in onze catalogus het boek
Reserveer in onze catalogus de film

An Education

Je bent 16 jaar jong, je bent intelligent, je hebt lieve maar ietwat 'ingedutte' ouders, je houdt van kunst, muziek en Franse films - wat niet iedereen om je heen begrijpt of waardeert, de toekomst ligt aan je voeten - beginnend bij de Oxford University, maar je hebt ook een wat onbestendig 'verveeld' gevoel. Dan komt er een man je leven binnenrijden, langzaam en voorzichtig. Hij verovert eerst je hart, dan je ouders, hij neemt je mee naar een wereld vol kunst, muziek, avontuur en liefde, hij neemt je mee naar Parijs. Ben je dan als jonge vrouw opgewassen tegen de keuzes die je moet maken? Of tegen de pijn van een gebroken hart?

An Education lijkt in z'n thematiek een clichéfilm, maar dat is hij zeker niet. Het is ook lastig om in een paar zinnen te zeggen waar de film over gaat zonder de kwaliteit tekort te doen. De ontluikende liefde ontroert, de leegte, teleurstelling, worsteling en pijn ontroeren evenzeer. Het Oxford-Engeland, dat met name door Jenny's ouders wordt neergezet, is weer ontroerend grappig. En het Parijse savoir vivre van Jenny's nieuwe vrienden biedt een mooi tegenwicht, zowel in ontroering als in humor. De acteurs doen vervolgens de rest, want elk personage wordt echt ontroerend subliem gespeeld.

De vraag is eigenlijk waar we het meest leren: op school - in de boeken of op straat - in het leven. Een eenduidig antwoord is er niet, maar zeker is dat sommige ervaringen meer opleveren dan welk diploma dan ook. Ik ben in ieder geval blij dat ik deze film heb gezien, die ervaring had ik niet willen missen!




Reserveer in onze catalogus