We zitten weer in de tijd van het herdenken van oorlogsleed en vieren van de bevrijding. Voor wie denkt 'ja, nu weet ik het wel' blijven we ieder jaar verhalen uit die geschiedenishoed tevoorschijn halen. Want ja, we mogen dit nooit vergeten. Zeker nu niet! Dus kijken we naar een documentaire met Diederik van Vleuten, over ons beschamende verleden wat betreft het opnemen van Joodse vluchtelingen. En luisteren we naar de 4-mei lezing van historicus Hans Goedkoop, die ons niet alleen een spiegel voorhoudt maar hem ook fijntjes aan barsten slaat. In Bibliotheekland hebben we onze eigen Diederik en Hans als het gaat om het beschrijven van een deel van die oorlogsgeschiedenis: Mark Deckers.Voor vele (Overijsselse) bibliotheekmedewerkers is Deckers die optimistische opinieblogger en die soms scherpe adviseur als er weer eens ergens bezuinigd moet worden. Maar hij heeft ook een hobby: geschiedenis en onderzoek doen. Of misschien wel 'toevallig iets vinden, daar een pareltje in zien en niet loslaten totdat de parel het levenslicht ziet'.
Zo publiceerde hij in 2019 zijn eerste boekje: Alles behouden. Een aan elkaar geschreven verzameling - toevallig gevonden - dagboekaantekeningen van twee medewerkers van de openbare bibliotheek Deventer, over het bibliotheekwerk in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog. Laten we zeggen dat dat een vingeroefening was voor dat wat nu - met dank aan onze branchevereniging - in elke bibliotheek in Nederland op de plank staat: Geruisloos verdwenen uit de bibliotheekgeschiedenis. Een eervol geschiedenisdocument over het lot van elf ontslagen Joodse bibliotheekmedewerkers.
Ook dit boek begon met een toevallige vondst in een archief: een serie brieven en aantekeningen over elf Joodse bibliotheekmedewerkers verspreid over het land, die eind 1940 en begin 1941 waren ontslagen. Die tijd waarin in sneltreinvaart wetten van kracht werden, die je 'goede buur of collega' ineens veranderde in een ongenode gast. Of zelf in iemand waarvoor jij gestraft kon worden als je er nog contact mee had. Laat staan hulp bood. Die tijd waarin je soms moest kiezen tussen meebuigen met de vijand voor het voortbestaan van het grotere geheel of je leven op het spel zetten door vast te houden aan je mens-erende principes. Ik geef het je te doen. En hoop nooit voor zo'n keuze te komen staan...
Mark Deckers heeft met dit boek de elf namen bij deze aantekeningen een mens-erend gezicht gegeven. Door in de geschiedenis van hun levens te duiken, door waar mogelijk contact te zoeken met nabestaanden en door te zorgen dat ze niet geruisloos uit de oorlogsgeschiedenis verdwijnen. Het is een intrigerende verzameling levensverhalen, van onderduiken in de eigen straat tot vermoord worden in Auschwitz en Sobibor. Zoals het zovele oorlogsslachtoffers verging. En die moeten we ieder jaar blijven herdenken. Nu met elf bibliotheekgezichten extra!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten