Het boek van Memory

Vroeger had je de Derde Wereldreeks; romans uit verre landen geschreven door, bij ons, onbekende schrijvers. Velen zijn nu zeer bekend. De boeken namen je mee naar een onbekend land met vaak onbekende problemen; sommige van deze boeken waren ook een aanklacht tegen het regime van het opgevoerde land.

Tegenwoordig vinden schrijvers uit verre landen op een andere manier hun weg, maar ze blijven vaak toch in de marge steken in onze, door Angelsaksische literatuur gedomineerde, wereld. De schrijfster van Het boek van Memory, Petina Gappah, had een machtige kruiwagen namelijk J.M.Coetzee, begenadigd en beroemd schrijver uit Zuid-Afrika.

Het verhaal speelt zich af in deze tijd en in Zimbabwe - voorheen de Engelse kolonie Zuid-Rhodesië. Memory (Engels voor “geheugen”) is een jonge zwarte vrouw die in de gevangenis is beland. Tegen haar is de doodstraf uitgesproken voor de moord op een blanke man. Een man aan wie zij op 9-jarige leeftijd is verkocht door haar ouders – althans zo herinnert Memory het zich.

Op verzoek van haar advocate - bezig met een hoger beroep om de doodstraf om te zetten in vrijspraak - gaat Memory opschrijven wat ze zich herinnert van de gebeurtenissen die leidden tot haar gevangenschap. Het wordt een uitgebreide beschrijving van haar leven, van haar oorspronkelijke familie en van wat leidde tot haar leren kennen van Lloyd – de blanke man. Tussendoor beschrijft ze ook hoe het leven in de vrouwengevangenis is, de corruptie, het geweld, de vernederingen, maar ook de levenskracht van haar medegevangenen.

Het boek vertelt vele verhalen. Het verhaal van de dekolonisatie en wat dit betekent voor een land; het verhaal van de staat van het huidige land, de corruptie en de ongelijkheid, de discriminatie, het geweld. Het verhaal van een jong zwart meisje die al van jongs af aan uitgestoten wordt, omdat ze albino is; het verhaal van de waarde en de onbetrouwbaarheid van je geheugen. En een verhaal over in het reine komen met je verleden en met vergiffenis kunnen kijken naar wat er gebeurd is.

Het boek heeft mij geïmponeerd. Lastig vond ik het gebruik van de taal Shona, één van de meest gangbare talen onder de zwarte bevolking. Er werden geen vertalingen bij geboden en dat maakte dat ik me buitengesloten voelde. Opzet om de lezer te laten voelen hoe dat is?

Gelukkig waren het korte stukjes en heb ik het gelaten voor wat het was – toevoeging van couleur-locale. De humor in het boek maakt het leesbaar, want het is uiteindelijk zware en trieste kost. Pas op het einde van het boek komen er dusdanige onthullingen dat opeens alles in een verhelderend licht komt te staan.

Ans Dalhuisen

Reserveer Het boek van Memory in de Bibliotheek