Blindganger

Michael Ondaatje is vooral bekend van zijn prachtige roman The Englisch Patient. En als je de roman niet hebt gelezen dan toch wellicht de verfilming ervan gezien.
Met Blindganger heeft Ondaatje opnieuw een filmisch leven geschetst. Dit keer is dat het leven van Nathaniel of eigenlijk dat van zijn moeder. Vlak na de Tweede Wereldoorlog vertrekken de ouders van Rachel en Nathaniel de beide kinderen achterlatend onder de hoede van een onbekende onderhuurder de Mot (omdat hij vooral ’s nachts actief is). Via halve waarheden, een stoet aan schimmige en kleurrijke bezoekers en bewoners en de onvolledige waarnemingen van een kind ontstaat een beeld van moeder Rose, dat pas in het tweede deel van het boek, als Nathaniel inmiddels volwassen is, zijn uiteindelijke vorm krijgt.

Met die halve waarheden begint het meteen al goed. ‘In 1945 gingen onze ouders weg en werden wij toevertrouwd aan de zorgen van twee mannen die mogelijk crimineel waren.’ zo luidt de openingszin van het boek. De ouders vertrekken naar Singapore waar de vader een belangrijke functie bij Unilever gaat vervullen. Als de kinderen enige tijd later de hutkoffer van hun moeder gewoon thuis, beneden in de kelder vinden weten ze dat tenminste één van de twee niet vertrokken is naar Singapore. Maar wat is er dan wel gebeurd? En waar komt dat bonte gezelschap vandaan dat rond De Mot hangt en dat de kamers van het huis bij tijd en wijle vult?

Eén van de meest markante figuren is de Schicht, een iel mannetje dat er duistere zaakjes op na houdt. Nathaniel vergezelt de Schicht op zijn nachtelijke tochten over Theems in het verduisterde Londen. Deze tochten beschrijft Ondaatje buitengewoon mooi, met her der aftakkingen en kleine zij stroompjes, die voor de meeste mensen onbekend zijn. Ondanks de kruimel criminaliteit van de Schicht kan het niet anders dan grote sympathie voor de man op te vatten, al was het maar om de bijzonder wijsheden die hij te berde brengt. Bijzondere personages zijn ook het vriendinnetje van Nathaniel die op een ongekunstelde manier door het leven gaat en de vriendin van de Schicht, die de hele wereld bereisd, geen voor de hand liggende activiteit voor een vrouw in die tijd.
De gebeurtenissen rondom de verdwijning van Rose, zoals die door Nathaniel ervaren worden als jonge jongen, krijgen uiteindelijk toch een soort betekenis die te maken hebben met de rol die Rose gespeeld heeft in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de tweede helft van het boek is Nathaniel zelf gerekruteerd door de inlichtingendienst en werkt in Londen aan wat je het ‘opschonen’ van oorlogsarchieven kunt noemen. Rapporten die niet meer kloppen met het heersende beeld van de oorlog dienen te worden verwijderd of aangepast. We krijgen intrigerende glimpen gepresenteerd van de schemeroorlog zoals die op sommige plaatsen na het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog gewoon doorging, onder meer op de Balkan. In deze hoedanigheid kan Nathaniel op zoek naar de fragmenten van het leven van zijn moeder, die hem moeten helpen om het verhaal compleet te maken.
Of het Nathaniel uiteindelijk lukt het leven van zijn moeder te reconstrueren blijft ook voor hemzelf een vraagteken: “Er zijn zoveel vragen die ik beantwoord wil zien met een versie van de waarheid, welke dan ook”.

Het is vooral de prachtige schrijfstijl van Ondaatje, alsof je aan de hand meegenomen wordt door een magische wereld, die het onmogelijk maakt dit boek weg te leggen. Het is alsof je zelf de jonge Nathaniel bent in het eerste deel en je voelt bijna als vanzelf die opluchting dat er eindelijk (een soort van) duidelijkheid ontstaat van een moeder die juist door haar afwezigheid zo ontzettend aanwezig was in het leven van Nathaniel.

Waarom taal ook kunst is, dat is eveneens wat dit boek laat zien!

Reserveer 'Blindganger' in onze catalogus