Drago Jančar: Die nacht zag ik haar

'Die nacht zag ik haar', zo begint het boek van de Sloveense schrijver Drago Jančar. Het is het eerste van vijf verhalen over de eigenzinnige, mooie, jonge vrouw, Veronika en haar steenrijke echtgenoot de zakenman Leo die tijdens de Tweede Wereldoorlog spoorloos verdwenen.

Een onthutsend beeld over schuld, collaboratie, vrijheidsstrijd, heldendom en verraad die zelden van elkaar zijn te onderscheiden.


Vijf verhalen, de eerste is die van de Servische officier Stevo. In zijn dromen ziet hij haar, Veronika, die hij nooit heeft kunnen vergeten. Waar is zij, wat is er met haar gebeurd? Had Stevo maar nooit die opdracht gekregen haar te leren paardrijden. De eigenzinnige Veronika en Stevo krijgen een onstuimige liefdesrelatie die tot een schandaal leidt. Stevo wordt voor straf overgeplaatst naar een uithoek aan de oostgrens van Joegoslavië. Veronika gaat met hem mee en zegt het luxueuze leven op het landgoed van haar man vaarwel. Als Stevo, die een traditionele opvoeding genoten heeft en daarom vaak moeite heeft met de ongedwongen, vrijpostige levenswijze van Veronika, haar een klap geeft, verlaat zij hem en keert terug naar haar man op het grote landgoed waar zich uiteindelijk en drama voltrekt.

Het tweede verhaal is het verhaal van de dementerende moeder van Veronika, die ook op het landgoed woonde. In haar benevelde brein komen flarden voor van situaties die ze moeilijk met elkaar kan rijmen, en wij als lezer dus ook niet, maar bij ons valt alles later op z'n plek. Veronika is verdwenen,samen met haar man. Maar ze zou toch terugkomen? Waarom komt ze niet terug? Ergens voelt ze wel dat er iets ernstigs aan de hand is, maar niemand vertelt haar wat er is gebeurd en ze ondergaat lijdzaam haar verhuizing van het landgoed naar een flatje met een WC voor de hele gang waar 's morgens iedereen in een rij voor staat wachten tot hij aan de beurt is.

Het derde verhaal is die van de Duitse legerarts Horst. Deze legerarts woont dan in München, is vroeg oud geworden door de oorlogsmisdaden waarvan hij getuige is geweest en die hij, uit lafheid, niet heeft kunnen verhinderen.
Veronika en Leo hielden vaak feesten en muziekmiddagen en -avonden op hun landgoed. Daarbij nodigden ze ook vaak Duitse legerofficieren uit. Horst was een goede bekende van het echtpaar, die zich toevallig aan de verkeerde kant van de oorlog bevond. Uit zijn verhaal wordt duidelijk dat Leo ook nauwe banden onderhield met de partizanen en ze vaak te hulp schoot. Veronika is volledig a-politiek en speelt op het gebied van de oorlog een ongelukkige bijrol. Leo speelt echter met zijn goede contacten aan beide zijden van het 'speelveld' hoog spel en dat gaat zich wreken.
Horst speelt een belangrijke rol bij de, op verzoek van Veronika, bevrijding van één van de partizanen: Jeranek.

Het vierde verhaal is die van het dienstmeisje Jozi. Zij laat weer een heel andere kant zien. Jozi blijft nog lang voor de oude mevrouw zorgen en in haar verhaal komen veel verhaallijnen bij elkaar, die ook weer meer licht werpen op het verhaal van de oude mevrouw, de moeder van Veronika. We begrijpen nu ook meer over de verdwijning van Veronika en Leo.

Jeranek mag het drama tenslotte met een soort naoorlogse biecht voltooien. Hij is dan een man vol berouw, die de ene na de andere vroegere kameraad ten grave draagt. En zoals wel vaker, blijkt uit zijn relaas dat het kwaad een onschuldige oorsprong heeft. De daders hadden het eigenlijk niet zo bedoeld. Het gebeurde nu eenmaal, omdat ze jong waren en als beesten werden opgejaagd. Dat is oorlog en zoals Veronika en Leo zijn er velen geweest.

Jančar baseert zich op ware gebeurtenissen rond een echtpaar dat begin jaren veertig op het slot Strmol woonde, in het noorden van Slovenië. De opgetekende herinneringen van een huishoudster waren de aanleiding tot het schrijven van dit boek.

Die nacht zag ik haar is een prachtig monument voor een dapper echtpaar dat verstrikt raakte in de geschiedenis. Voor wie een bedevaart wil maken naar de vroegere woning van Rado en Ksenija Hribar (zoals ze eigenlijk heetten): het slot Strmol is nationaal erfgoed.

Reserveer in onze catalogus