Jan Konst vertelt het allemaal aan de hand van de verhalen van zijn 85-jarige schoonmoeder, ondersteund met de grote hoeveelheid documentatie die op de zolder van het familiehuis in Weinböhla lag opgeslagen.
Het begint allemaal met stamvader Emil Grunenwald....
Emil wordt geboren in 1871 op het platteland in de buurt van Dresden. Het lukt hem om het gymnasium te bezoeken en daarna de kweekschool en de universteit. Hij wordt professor aan een jongensgymnasium in Meissen en is daarmee de eerste uit de familie die doodringt tot de gegoede burgerij. Rond 1900 worden dochters Hilde en Hanna geboren. Hilde bereikt bijna de 100-jarige leeftijd en heeft daarmee bijna de hele 20ste eeuw geleefd. Dochter van Hilde is Brigitte, de schoonmoeder van Konst. Haar kinderen worden begin jaren 60 geboren.
Wat maakt dit boek zo bijzonder? Ik las een interview met de schrijver in de Volkskrant van 25 mei jl. Opvallend in dit interview vond ik de zorgvuldigheid waarmee de schrijver het oude familie archief heeft benaderd. Zijn vraag was natuurlijk, wat ga ik vinden? Hoe heeft deze familie de twee oorlogen doorstaan en wat is hun rol er in geweest? Hij wist dus niet wat hij tegen zou komen en was zich er ten volle van bewust, en deelde dit ook met zijn schoonfamilie, dat de waarheid wellicht niet altijd een positieve kant laat zien. Juist omdat de perioden van de oorlogen zo beladen zijn is dat zijn startpunt geweest. Wat Konst echter beschrijft, en eigenlijk geldt dat voor het hele boek, is een familie die geconfronteerd wordt met (moeilijke) omstandigheden die ze overkomt en waar ze het beste van proberen te maken. Het draait er uiteindelijk om hoe je je hoofd boven water houdt in moeilijke tijden. De familie is niet politiek betrokken, er is niets wat daar op wijst. Valt ze daarom iets te verwijten? Volgens Konst niet. Hij zegt daarover: ‘Maar ik heb tegen mezelf gezegd: mensen hebben het recht geen verzetsheld te zijn. Wat had ik zelf gedaan als ik in de omstandigheden had geleefd waarin zij leefden?’
Dringt de vraag op: is het dan geen saai boek geworden? Nee dus, want juist het feit dat onder allerlei beroerde omstandigheden het leven ook gewoon doorgaat met allerlei kleine ups en downs maakt het zo bijzonder. En trouwens, voor de familie, en ook dat komt duidelijk in dit boek naar voren, is het gewoon wat er op dat moment gebeurde. Pas later, wanneer alles in een bredere context geplaatst wordt en we terug kunnen kijken op gebeurtenissen realiseer je je wat de impact van die gebeurtenissen is geweest.
Grote kracht van het boek vind ik de ogenschijnlijk wat afstandelijke manier waarop Konst zijn verhaal vertelt. In ieder geval vergroot dit het gevoel van objectiviteit. Zelf verwoordt hij dit zo: ‘Natuurlijk voelde ik dat er ook een roman in deze stof zit, ik voelde het kriebelen. Maar in een roman ga je dingen sterker aanzetten, conflicten, gevoelens. Ik heb die neiging onderdrukt. Het ging me in dit boek om geschiedenis, niet in de eerste plaats om psychologie. Maar ik heb wel geprobeerd de personages neer te zetten als mensen van vlees en bloed'.
Reserveer De Wintertuin in onze catalogus
Geen opmerkingen:
Een reactie posten