De bekeerlinge

Tijdens de zomervakantie bracht ik enige tijd door in de Provence, iets specifieker in de Vaucluse, aan de voet van de Mont Ventoux. Vlakbij, aan het begin van de Gorge de la Nesque, ligt het plaatsje Monieux. In dat kleine, Provençaalse plaatsje woont de schrijver Stefan Hertmans (Winnaar AKO Literatuurprijs 2014). Een dorpeling overhandigt hem een krantenartikel over een bijzondere, goed gedocumenteerde geschiedenis die ooit heeft plaatsgevonden in het kleine bergdorp en zijn interesse is gewekt.

Zijn speurtocht naar de weg die een christelijk meisje aan het begin van de 11de eeuw aflegt, nadat ze verliefd wordt op een Joodse jongen, komt tot leven in De bekeerlinge.

Het was één van de boeken die me de afgelopen vakantieperiode kriskras door Europa (en verder) leidde. Ik vond het wel passend, zo zelf op vakantie en onderweg.

Mijn 'tocht' door Europa was een stuk gerieflijker dan de tocht die Vigdis in het begin van elfde eeuw maakte. Niet alleen had zij niet de beschikking over een luxe auto, die haar zacht zoevend naar haar bestemming bracht, ook de omstandigheden konden een niet grotere tegenstelling zijn: Vigdis constant op de vlucht, achtervolgd door de dood en wij heerlijk relaxed op vakantie.

Het verhaal van 'De bekeerlinge' heeft iets bijzonders. Stefan Hertmans vertelt een verhaal over een christelijk meisje dat als hooggeboren vrouwe in Rouen hevig verliefd wordt op een jonge Joodse man, David, zoon van de opperrabbijn uit Narbonne. Samen vluchten ze naar Narbonne waar Vigdis zich tot het Jodendom bekeert en waar ze trouwen. Slechts korte tijd voelen ze zich veilig in Narbonne. De vader van Vigdis (nu Hamoutal geheten) zit haar met een stel woeste ridders achterna om haar terug te halen naar Rouen waar haar in het gunstigste geval het klooster wacht, maar in het meer waarschijnlijke geval de brandstapel. Het stel slaat op de vlucht en vindt onderdak bij de in die tijd belangrijke Joodse gemeenschap in Monieux. Maar ook hier slaat het noodlot toe, want het dorp wordt in 1095 door kruisvaarders overvallen, de synagoge wordt in brand gestoken en David wordt vermoord als hij vergeefs probeert te voorkomen dat hun twee oudste kinderen worden ontvoerd. Hamoutal besluit naar Jeruzalem te reizen om haar kinderen te zoeken, maar eindigt na een tocht vol overvallen, ongelukken en aanrandingen in Egypte. Haar leven eindigt op tragische wijze in Monieux.

Tot zover het eerste verhaal.
Het tweede verhaal is het verhaal van Hertmans die de omzwervingen van Hamoutal volgt en zijn commentaar geeft op de gebeurtenissen die zo lang geleden hebben plaatsgevonden. Opmerkelijk detail: er is nauwelijks bewijs voor zijn verhaal, wat flinterdunne aanwijzingen daargelaten. Merkwaardig, want dit betekent feitelijk dat Hertmans zijn eigen grotendeels verzonnen verhaal volgt. En daarmee dus een opmerkelijke constructie kiest voor zijn roman die hem in staat stelt hedendaagse gebeurtenissen met grote impact naast vergelijkbare gebeurtenissen uit het verleden te leggen.

Er was destijds, bij het uitkomen van het boek, ook kritiek. Had Hertmans in zijn verhaal niet erg veel bijvoeglijke naamwoorden nodig, zijn zijn beschrijvingen niet over de top, welhaast kitsch? Mij sprak juist dat aan, de uitbundige beschrijvingen die een sfeer oproepen van diepe beleving, tegenover de soms zelfs analytische beschouwingen van de verteller (lees: schrijver,) die veel meer vertellen dan een verhaal over een meisje. Ja, dit is een knap geschreven boek dat je hoe dan ook lang blijft achtervolgen.

Reserveer De bekeerlinge in onze catalogus