De boekhandel

Ik zag vorige week de verfilming van The Bookshop, naar het boek van de grote Britse schrijfster Penelope Fitzgerald. Die was zo prachtig gemaakt, dat ik nieuwsgierig werd naar het boek. En ik weet het wel, dat is niet altijd een goed idee, boek en film naast elkaar, maar ik kon het niet laten. Ik wilde die fantastische acteurs nog even bij me houden en op de pagina's voorbij zien komen. Dus ik las deze week De boekhandel, dat Fitzgerald in 1978 schreef en zich in 1959 afspeelt in een Brits kustplaatsje. Even schakelen in de tijd dus.

Florence, een moedige weduwe van middelbare leeftijd, koopt in het dorp waar ze al een tijdje woont het prachtig historisch Old House. Dit staat al zeven jaar leeg, niemand heeft er ooit interesse in getoond, het heeft wat achterstallig onderhoud en last van vocht in vloer en muren en van een oude klopgeest. Maar Florence heeft een droom: ze gaat er een boekhandel beginnen. Precies wat dit dorp nodig heeft. Daar blijkt niet iedereen het mee eens te zijn. Vooral de invloedrijke generaalsvrouw Mrs. Gamart heeft ineens hele andere ideeën voor dit pand; een centrum voor de kunsten. Dát is wat dit dorp nodig heeft. Als Florence zich niet door de bank, haar notaris en Mrs. Gamart op andere gedachten laat brengen en haar intrek in Old House neemt, begint er een langzaam en heel pijnlijk machtsspelletje. De inzet lijkt niet alleen het laten verdwijnen van de boekhandel, maar zelfs het te gronden richten van Florence.

De film laat weinig aan de fantasie over. Je ziet precies welke streken Mrs. Gamart uithaalt, wie ze inschakelt om haar te helpen, hoe ze de onschuldige weldoener uithangt. Het gaat allemaal zo geniepig, dat zelfs Florence niet altijd in de gaten heeft aan welke stoelpoot is gezaagd, totdat ze ineens op de grond ligt. Haar grote hoop is de vriendschap met de geïsoleerd levende Mr. Brundish, die nog enige invloed lijkt te hebben. Maar helaas. Hij triggert juist die eigenschap bij Mrs. Gamart die wel eens de enige reden zou kunnen zijn voor haar heksenjacht: jaloezie.

En het boek? Nou ja, dat voelt toch echt wel anders dan de film. Heerlijk Engels, dat zeker. Maar ik voel het gewoon minder; het onrecht, het geniepige, de machteloosheid, de eenzaamheid. Ik kan het niet goed uitleggen, maar er mist iets. En ik kan niet meer achterhalen of dat komt door m'n voorkennis en vooroordelen omdat ik de film al heb gezien, want die kan ik niet 'vergeten'. Daarom leer ik dus opnieuw dat het moeilijk is boek en film als aparte interpretaties te beoordelen. Zeker als je ze bijna tegelijk ondergaat.

Ik denk wel te weten wat het is dat het boek zo anders maakt van de film: de tijd. Film dwingt je het tempo te volgen dat de regisseur bepaalt. En dat is in dit geval heerlijk traag. Bedachtzame dialogen, lange stiltes, langzame shots. Dat is bepalend voor je voelen en denken tijdens het kijken. Het tempo van het boek maak je zelf. Fitzgerald is geen Dan Brown. Ze schrijft kort en snel. Ze gebruikt zo min mogelijk woorden om een sfeer of handeling neer te zetten. Het is ook een heel dun boekje. Je moet als lezer dus zelf op de rem!

Voor het zien van de film moet je naar het filmhuis of wachten op de dvd. Tot die tijd zou ik zeker het boek lezen, maar in de eerste versnelling dus. Bouw zelf witregels en stiltes in. Lees dialogen nog eens over. Slaap er tussendoor een nachtje over. En lees goed tussen de regels wat zich werkelijk voor psychologisch drama afspeelt in dit vredige dorp. Neem de tijd!

Reserveer het boek in onze catalogus.