 |
| By mushir |
Er bestaan drie soorten waanzinnige kunst: 1) kunst gemaakt door iemand met een psychiatrische diagnose, 2) kunst waarbij de hoofdpersoon waanzinnig is, 3) kunst die ons meeneemt naar de wereld van waanzin. De film The Truman Show is een mooi voorbeeld van het derde soort; als je deze film bekijkt, beland je zelf midden in de waanzin.
The Truman Show uit 1998 toont een ‘omgekeerde’ waanzinnige wereld; de hoofdpersoon, een heel gewone verzekeringsagent, is de enige inwoner van een dorpje op een klein eilandje die níét weet dat zijn wereld -- het eiland met alles wat zich daarop afspeelt -- geheel bedacht en bestuurd wordt door een tv-regisseur. In feite -- dat wil hier dus zeggen: ‘in de filmfeiten’ -- speelt zijn leven zich af binnen het decor van een realityshow. Alle mensen om hem heen -- zelfs zijn vrouw, zijn boezemvriend, zijn collega’s -- spelen een rol in de televisieshow en de enige voor wie dit verborgen wordt gehouden, is Truman. De regisseur wil hiermee een realityshow maken die net zo echt is als het gewone leven. Zonder dat Truman het doorheeft, wordt alles wat hij meemaakt gefilmd en uitgezonden voor een miljoenenpubliek dat smult van de echtheid en authenticiteit van Trumans leven. De regisseur bedenkt steeds nieuwe uitdagingen voor Truman om het verhaal spannend te houden. De wereld van Truman wordt bestuurd door deze regisseur; over het kunstmatige eiland is zelfs een enorme koepel gebouwd waardoor de weersomstandigheden door hem beheerst worden. Toch begint Truman te twijfelen aan de echtheid van zijn bestaan. Er valt op zeker moment per ongeluk een ster naar beneden en Truman ontdekt dat het een studiolamp is. Hij begint de oprechtheid van zijn vrienden te wantrouwen en vermoedt dat alles anders is dan het lijkt; dat ze achter zijn rug om een spelletje met hem spelen.
Het waanzinnige -- met een dubbele bodem -- aan deze film is dat er ook echt een spelletje met Truman wordt gespeeld. Er is echt een complot rondom deze heel gewone man. Alle schijnbare toevalligheden zijn inderdaad gearrangeerd om bij hem een bepaalde reactie uit te lokken. Truman krijgt dit steeds meer door (net zoals de toeschouwer in de bioscoop), en begint te vermoeden dat er een doelbewust plan achter de decormatige schijn huist. We zien in deze film een doodnormale man, gevangen in een realityshow, die langzaam zijn vertrouwen en geloof in de wereld kwijtraakt en inziet dat er een geheim plan voor hem verborgen wordt gehouden. We leven als kijkers met deze hoofdpersoon mee en worden meegenomen in zijn ontdekkingen van en inzichten in hoe de wereld werkelijk in elkaar zit. Naarmate de film vordert, ziet Truman steeds meer tekens dat er iets niet klopt en hij gaat zelf op onderzoek uit. Aan het eind van de film steekt hij per boot het water over en botst dan tegen een geschilderd decor van de horizon op, waarachter de regisseur zetelt die hem ‘als een stem’ toespreekt.
Deze film maakt prachtig duidelijk hoe het is om er langzaam achter te komen dat alles nep is, bedacht is, ‘als in een film’. We zien hoe tijdens de ontdekking van het plan, Truman zijn verleden met alle herinneringen een nieuwe betekenis geeft, ‘alles blijkt opeens heel anders in elkaar te zitten’. Schijnbare toevalligheden veranderen in betekenisvolle aanwijzingen voor het plan. Wat gewoonlijk waanzin heet, is in The Truman Show de echte realiteit. Wie met Truman meeleeft in zijn langzaam ontwaken, met zijn reeks ontdekkingen van hoe zijn wereld echt in elkaar zit, reist mee in een soortgelijk proces als dat van menig waanzinnige. In films als The Truman Show wordt de waanzin niet van buitenaf gefilmd, maar worden we als kijker meegezogen in een schijnbaar sluitend geheel van bewijzen en tekens over zin en samenhang van de wereld. Een ultieme filmtip voor de waanzinboekenweek. (Meer over deze film in mijn boek, Filosofie van de waanzin).
Wouter Kusters
Koop een kaartje voor de lezing van Wouter Kusters op 11 maart in Bibliotheek Hengelo.
Reserveer The Truman Show in onze catalogus.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten