maandag 11 november 2013

Kopgeld

Het is een beetje toeval dat ik dit boek ging lezen: het was achtergebleven in ons vakantiehuisje op Terschelling. Maar zo kom je soms bijzondere boeken tegen en Kopgeld van Ad van Liempt valt voor mij zeker in die categorie. 

Kopgeld gaat over een zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis tijdens de 2e Wereldoorlog: Nederlandse premiejagers die de Nazi's actief hielpen bij de Jodenvervolging. Ad van Liempt zoomt hierbij specifiek in op de "colonne Henneicke": een door de nazi's opgerichte afdeling van circa 50 man die zich specialiseerden in het opsporen, beroven en uitleveren van hun joodse landgenoten.
In Kopgeld komt het hele zieke systeem van de Jodenvervolging nog weer eens voorbij. Maar bepaalde cynische onderdelen kende ik niet zoals dat de Jodenvervolging niets mocht kosten van de nazi's. Alles moest door in beslag genomen joods geld of joodse goederen worden betaald. De joden moesten zo hun eigen ondergang financieren. Met dit doel was de colonne Henneicke ook opgericht: zij regelden de beslagname van joodse bezittingen en gingen ook actief op jacht naar joden. En daar waren ze fanatiek in want ze krijgen per opgepakte jood een premie van 7,5 gulden, nu omgerekend 37,50 euro. Uiteindelijk is de schatting dat ze circa 8.500 ondergedoken joden hebben gearresteerd.

In het boek staan veel hartverscheurende getuigenissen van de arrestaties door de mannen van Henneicke van soms hele gezinnen en welke doortrapte methodes ze hanteerden om zo veel mogelijk joden te pakken te krijgen. Wat motiveerde de mannen van de colonne Henneicke om hun gruwelijke werk te doen? Ten eerste trad er een soort gewenning op: de eerste paar keren was het heftig maar daarna werd het voor velen een routine. Ten tweede was geld een belangrijke reden. Sommigen waren wel antisemiet maar dat speelde zeker niet altijd een rol. Het was domweg een erg lucratief baantje waar ze goed aan konden verdienen. Maar na de oorlog werd de rekening wel aan hun gepresenteerd: bijna 50% kreeg de doodstraf. In de meeste gevallen is die niet uitgevoerd en omgezet in gevangenisstraf. Henneicke zelf haalde het eind van de oorlog niet: hij werd door het verzet geliquideerd toen hij op fiets door Amsterdam reed.

Geen opmerkingen: