Het verslag van Brodeck is een parabel op de Shoah waarin het woord 'jood' niet één keer voorkomt. Haarscherp schetst Philippe Claudel tot welke gruwelijkheden mensen in staat zijn om zichzelf te redden, maar bovenal laat hij zien hoe liefde de kracht geeft om te volharden, tegen alle angst in.
Ik heb dit boek net uit en weet nog niet zeker of ik alle lagen van het verhaal doorgrond. Op de eerste plaats is daar die dorpsgemeenschap, redelijk geïsoleerd en bevolkt met mensen van wie de karakters op een groteske manier zijn neergezet. Dan is er de oorlog met punctueel uitgevoerde deportaties. Ook is daar het vreemde, dat wat afwijkt en maar moeilijk of in het geheel niet geaccepteerd kan worden. Of, zoals ik het ergens tegen kwam:
Wat Claudel beschrijft, is niets nieuws. De kracht en het geweld van de massa, de smalle scheidslijn tussen beschaving en barbarij - een van de beulen in het kamp is een studievriend van Brodeck - de angst voor het vreemde en de willekeur van geweld. Dat is allemaal vaak genoeg opgeschreven. Maar Claudel vertelt zijn verhaal zo ingetogen, zo feitelijk, zo treurig soms dat het je toch weer bij de keel grijpt. Niets wordt bij naam genoemd: noch de nazi's, noch de Joden, de Duitsers, of de oorlog zelf. Alles is suggestie, en daarom juist indrukwekkend.
Waar het verhaal zich afspeelt wordt nergens duidelijk, wanneer het zich afspeelt evenmin. En dat is meteen het meest beangstigende van dit boek: het kan elk moment opnieuw gebeuren.
Wat gebeurt er met mensen die bang zijn; wat doen mensen als ze in een groep opgaan; wat gebeurt er met je als je allerlei gruwelijkheden hebt ondergaan en met deze herinneringen moet verder leven; wat gebeurt er met je als je allerlei gruwelijkheden hebt begaan en met deze herinneringen moet verder leven; hoeveel moed is ervoor nodig om te blijven herinneren?
Dat is waar dit boek over gaat. Nee geen vrolijk verhaal, maar wel prachtig geschreven.
Reserveer in onze catalogus
Geen opmerkingen:
Een reactie posten